Sau cuộc gặp gỡ với nữ công tước, Francisco trở nên lầm lì, bực dọc.
Anh đi thẳng về xưởng vẽ riêng, anh muốn được ngồi suy nghĩ một mình.
Bước vào nhà, anh thấy Giuanito đang đóng những chiếc đinh dài vào một cây chùy nặng. Anh chàng hộ pháp ngẩng lên cười.
- A, kìa Goya! Lâu quá mới gặp.
- Lâu thật đấy. Được về nhà thật sung sướng. Cậu định mở xưởng làm vũ khí à?
- Không, không đúng hẳn. - Giuanito lẩm bẩm trả lời mập mờ.
- Một vũ khí nguy hiểm. - Anh nhận xét - Tôi không muốn nhận một chùy vào đầu đâu.
- Kể cả bọn lính của Godoi cũng thế, chúng nó chẳng muốn nhận cái này vào đầu đâu. - Anh ta nói thêm.
- Cậu nói vậy nghĩa là sao? - Francisco kêu lên, giọng nói đột nhiên trở nên nghiêm trọng.
Nhưng Giuanito không trả lời mà ngắm nghía anh từ đầu đến chân, rồi đột ngột hỏi :
- Anh nghĩ thế nào về đức vua và bà vợ của ông ấy?
- Đức vua là một người dễ có cảm tình, không độc ác... Hoàng hậu thì phức tạp hơn. Bà ta dốt nát, nhưng thật ra không đến nỗi xấu xa.
- Thế còn Godoi? Anh nghĩ về ông ta như thế nào?
- Ông ta là một người ích kỷ và hiếu thắng. Đó là một kẻ vô đạo lý, vô lương tâm. Ông ta coi thường dân tộc, chỉ yêu bản thân và có khả năng làm mọi chuyện bất nhân để bành trướng quyền lực riêng. Đấy câu trả lời của mình đã làm cậu thỏa mãn chưa?
Gương mặt đầy đặn của Giuanito như sáng hẳn lên vì một nụ cười :
- Tôi biết rõ là anh không có gì thay đổi, biết rõ anh vẫn là người của chúng tôi. Tôi luôn nhắc lại với họ là cả anh cũng sẽ tham gia vào hành động chung của chúng tôi.
Francisco hết đưa mắt nhìn bạn, lại nhìn cái chùy lởm chởm đinh dựa vào trong góc.
- Mình thấy hành động của các cậu thật là nguy hiểm.
- Không có chuyện gì nguy hiểm cả, với điều kiện là quân lính và cảnh sát đừng có dính vào đây... chắc anh không quên ngày mai là ngày vũ hội hóa trang cuối cùng?
- Không, nhưng mấy ngày nay mình rất bận, mình không có thì giờ chuẩn bị một bộ y phục để hóa trang.
- Còn tôi không cần hóa trang, các chiến hữu của tôi cũng vậy. Nhưng tôi thấy việc hóa trang là cần thiết cho một người đang nổi tiếng như anh. Dù không có quần áo hóa trang, anh cũng phải đeo một chiếc mặt nạ. Nếu để người khác nhận ra, sẽ có nhiều chuyện phiền cho anh đấy.
Francisco gắng gượng làm ra vẻ bình tĩnh :
- Cậu nói rõ xem nào.
Giuanito ngập ngừng một lát, rồi thì thầm :
- Đây là một chủ trương bí mật. Vào thời gian sắp kết thúc buổi dạ hội, lúc quảng trường đang đông, chúng tôi sẽ tổ chức diễu hành với những khẩu hiệu đòi tống cổ Godoi và cả tướng Bonaparte. Có hai hình nộm của Godoi và Bonaparte được làm sẵn. Sau diễn thuyết kết thúc, người ta sẽ tổ chức treo cổ những hình nộm ấy.
- Cậu đừng quên là Godoi sẽ phái ngay những đơn vị vũ trang đến để đàn áp cuộc biểu tình.
- Hắn sẽ lầm to. Lực lượng chúng mình đông và mạnh. Vả lại, còn có những nhân vật có thế lực và tiếng tăm đứng về phía chúng mình nữa. Họ đâu dám đàn áp trắng trợn.
- Cậu muốn nói đến nữ công tước Alper?
- Anh cứ đến với bọn tôi rồi sẽ biết. Anh nhận lời chứ Goya?
- Nếu cuộc biểu tình chỉ chống lại Godoi thì mình sẽ tham gia. Nhưng tại sao lại lôi cả Bonaparte vào đấy làm gì?
- Vì hắn muốn thôn tính Tây Ban Nha.
- Cậu có nghĩ rằng Bonaparte có khả năng giúp ta giành được quyền tự do mà hiện nay người Pháp được hưởng không? Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
- Anh có nghiêm túc không đấy, Goya? - Giuanito sửng sốt kêu lên - Nhưng, chính anh là người đã tuyên bố là nước Tây Ban Nha phải tự cứu lấy mình. Nhân dân phải đấu tranh cho quyền tự do của mình.
Goya lắc đầu điềm tĩnh trả lời :
- Tôi không có gì thay đổi. Tôi vẫn chủ trương phải hành động nhưng đừng để đổ máu một cách vô ích. Nhân dân Tây Ban Nha phải có tự do. Tôi tin chắc rằng, dựa vào Bonaparte, ta có thể thu được nhiều thắng lợi hơn là hành động một mình. Chính vì vậy mà tôi không tham gia vào cuộc đấu tranh của các cậu đâu.
* * * * *
Trong đêm vũ hội hóa trang, ranh giới phân chia giữa các hạng người trong xã hội đều xóa bỏ.
Niềm vui sướng chan hòa khắp nơi. Rượu tràn đầy mọi chỗ, nhưng hôm nay, lại rất ít người say rượu và hiếm có những cuộc gây lộn. Cảnh tượng ấy làm ngạc nhiên lực lượng phòng vệ của nhà cầm quyền, vì không khí vui chơi lành mạnh của đêm hội có cái gì khác với truyền thống. Lực lượng bảo vệ an ninh không biết rằng dân chúng dè dặt, giữ kín năng lực là để chuẩn bị cho một cuộc biểu diễn khác.
Tổ chức mật vụ của Thủ tướng có nghe được một vài tin đồn mập mờ về một cuộc gây rối nào đấy nhưng không chắc chắn. Tuy vậy, Thủ tướng Godoi, con người nhiều mưu trí xảo quyệt, cũng đã có những biện pháp đề phòng.
Lòng nặng trĩu ưu tư, Francisco ở lại trong nội cung làm việc. Nhưng, những tiếng ồn ào từ đường phố vọng đến làm anh bứt rứt.
Anh tin chắc vũ hội sẽ kết thúc thảm hại, và biết mình không có quyền lực gì để ngăn cản hành động mà anh cho là ngu ngốc và dại dột của mọi người. Anh cô buộc mình chăm chú vào công việc, nhưng anh không thể tập trung được.
Đến khoảng nửa đêm, anh nhận thấy mình chỉ còn nghĩ tới nữ công tước Alper. Tính mạng nàng có thể gặp nguy hiểm nếu cuộc xung đột đổ máu nổ ra.
Cuối cùng, trong lòng đầy phiền muộn, anh xếp bút vẽ lại, lấy một chiếc áo choàng khoác vào người, rồi hấp tấp đi ra, không quên đeo thanh kiếm vào bên mình.
Ra đến ngoài phố, anh cố len lỏi tìm đường tới quảng trường Plada Mayo. Sau cùng, anh cũng len được vào khu vực quảng trường. Và thấy ở đấy hàng vạn người đang vươn cổ nhìn về phía khán đài dựng giữa những vòi phun nước. Người ta gào thét, khoa chân, múa tay, quay cuồng. Và Francisco đã nhìn thấy đung đưa trên đầu mọi người hai hình nộm bị treo trên giá treo cổ. Cuộc biểu tình đã bắt đầu. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Khi anh tiến được vào gần sát khán đài, thì những hình nộm đã được hạ xuống và bị đám đông xông vào xé tan thành từng mảnh. Ba nhạc công chơi guitare leo lên trên bục và tất cả mọi người đều cất tiếng hát. Tiếp đó, một phụ nữ trẻ được mấy người kiệu trên vai bước lên khán đài. Thế là cả biển người dồn dập lên như một làn sóng hoan hô vang dậy.
Goya nhận ra đó chính là nữ công tước Alper, với một chiếc áo hở hang và một chiếc váy mỏng trên người. Nàng không đeo mặt nạ, mỉm cười đưa tay vẫy đáp lại những tiếng hoan hô, cổ vũ của đám đông.
Nữ công tước quyết tâm vượt qua vực sâu ngăn cách nàng với công chúng bằng cách cải trang với bộ trang phục của một cô “maja”. Và như để công bố cảm tình của nàng đối với dân chúng, nàng bắt tay cùng nhảy với một anh chàng to béo vừa tham gia treo cổ hai hình nộm kia. Lập tức nhiều đôi khác cũng nhập bọn khiêu vũ. Chẳng mấy chốc mặt sàn gỗ rung lên, vang dội nhịp giày.
Đột nhiên, luồng mắt hai người gặp nhau. Nét mặt nàng tươi hẳn lên. Nàng tiến ngay ra mép khán đài và gọi to :
- Ngài Goya!
Anh bỏ mũ chào, nhưng không thể cúi mình thi lễ theo nghi thức vì bị chen chật cứng cả bốn phía.
Đôi mắt sáng lấp lánh, nàng nói tiếp :
- Ngài không thích nhảy với tôi ư?
Francisco cho rằng nàng có ý nhạo báng anh, nên không trả lời. Vẻ lạnh nhạt ấy làm nữ công tước bực bội. Nàng giơ tay ra hiệu. Các nhạc công ngừng bặt. Đám người đang khiêu vũ cũng đột ngột dừng lại. Tất cả mọi người nhìn nàng. Nàng nói, giọng mạnh mẽ, để tận ngoài xa người ta cũng nghe được :
- Đêm vũ hội này thuộc về nhân dân Tây Ban Nha. Kẻ nào không tham gia cùng chúng ta, tức là kẻ ấy chống lại chúng ta. Francisco Goya, ông là ai? Một người Tây Ban Nha, hay một tên đầy tớ của những kẻ đã từ chối không cho dân chúng hưởng quyền tự do dân chủ?
Maria Cayettana đã dồn anh đến chân tường. Francisco rất hiểu điều đó và giận sôi lên vì đã bị đưa ra trước công luận.
- Ông hãy công khai trả lời đi! - Nàng gặng thêm - Hoặc là ông khiêu vũ với tôi, hoặc là ông có can đảm tuyên bố nhận là kẻ thù của nhân dân Tây Ban Nha. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Francisco không còn cách lựa chọn nào khác. Anh trèo lên khán đài giữa những tiếng hoan hô vang dậy của công chúng. Anh cầm tay nữ công tước, nhạc công bắt đầu một bản nhạc theo vũ khúc Boléro nhịp điệu dồn dập. Maria Cayettana mỉm cười, mặt nàng hồng lên, say sưa với chiến thắng.
- Chào ngài Goya, ngài không thể cứ nấp kín đằng sau cái giá vẽ dược nữa. Cả Don Manuel cũng sẽ phải mở to mắt để thấy tình hình đất nước bây giờ ra sao? Ngài phải cảm ơn tôi chứ, vì tôi đã giúp ngài công khai bày tỏ lập trường, quan điểm trước công chúng.
Anh cắn chặt môi để khỏi trả lời gay gắt và nhìn nàng với vẻ lạnh lùng, anh lẩm bẩm nói như trách móc :
- Công nương còn dám nói đến dân chúng nữa ư!
- Đương nhiên là như vậy. Ngài nhìn kìa, dân chúng đang tán thành đấy!
- Chỉ vì họ không biết công nương làm ra vẻ như mình xả thân vì những tầng lớp bần cùng. Việc đó đối với công nương là một trò chơi vui thích. Nhưng rồi họ sẽ thấy họ chỉ là những vật bị hy sinh, bị lợi dụng trong một trò đùa của người đàn bà nhiều tham vọng. Cuối cùng, họ sẽ nhận ra rằng công nương đang đưa họ vào chỗ chết.
Maria Cayettana phá ra cười, tiếng cười giòn tan, nàng quay mình theo điệu vũ, nện đôi gót giày cao theo nhịp nhạc thành những tiếng vang động như nhịp phách.
- Còn ông thì sao?
- Tôi không muốn biết rõ hơn về công nương. Tôi là một họa sĩ, tôi được ngắm nhìn bề ngoài của công nương với dáng vẻ tươi đẹp hấp dẫn, thế là đủ rồi. Công nương là một mệnh phụ quyền quý, thích thú làm chính trị như một trò chơi tô điểm thêm cho sắc đẹp của mình. Cả bộ trang phục hóa trang mà không mang mặt nạ này nữa. Công nương muốn chọc tức bọn người đối lập bằng cách học đòi bộ dạng của bọn “maja” ngoài phố. Đúng thật, công nương không phải đeo mặt nạ nào khác bộ mặt của chính mình. Nhưng tôi khuyên công nương hãy thử nhìn bộ mặt ấy trong tấm gương, và thử so sánh với một bộ mặt của cô “maja” thực thụ xem. Có thể công nương sẽ hiểu điều tôi muốn nói.
Anh đã tự hứa là sẽ giữ thái độ thật bình tĩnh, vậy mà những lời phỉ báng cay độc cứ bật ra. Tuy nhiên, anh không ân hận vì những lời đã nói, đó là tất cả sự thật.
- Tôi không phải là một nghệ sĩ, nên tôi không thể nhìn tôi bằng con mắt của ông.
- Chiếc nhẫn công nương đang đeo trên ngón tay kia, nếu bán đi, có thể đủ tiền nuôi tất cả những cô “maja” của Madrid này suốt đời. Công nương đã biết thế nào là đói chưa? Có biết thế nào là sự thiếu thốn không? Đã từng sống trong những căn nhà tối tăm dột nát chưa?
- Những câu đùa của ông thật chướng quá.
Nàng vẫn quay theo điệu vũ, vừa nói vừa bật những ngón tay như đánh nhịp. Tất cả đám đông vỗ tay theo điệu nhạc. Francisco phải cất cao giọng thêm để nói cho rõ :
- Tôi cam đoan với công nương là tôi không hề có ý đùa cợt. Xuất hiện trước dân chúng với bộ y phục lộ liễu của một “maja” là một điều thích thú đối với công nương. Nhưng công nương có bao giờ nghĩ rằng những con người thật ấy thì lại mong có những thứ y phục khác để khoác lên cuộc đời nhơ nhớp của họ không? Công nương nghĩ rằng cách kiếm sống lang thang khốn khổ trên đường phố làm họ thích thú lấm sao? Bộ trang phục này rất hợp với sắc đẹp của công nương, nhưng đối với những cô “maja” kia, họ mặc thế không phải để phô trương thân hình hấp dẫn của họ như một thứ hàng quảng cáo đâu. Bộ trang phục ấy đối với họ, như một dấu ấn, một nhãn hiệu, một thứ đồng phục nghề nghiệp mà thôi.
Francisco Goya rất đỗi ngạc nhiên không thấy Maria Cayettana nổi giận vì những lời lẽ gần như phỉ báng của anh. Trái lại, nàng mỉm cười có vẻ hơi đượm buồn, và nhỏ nhẹ nói :
- Ít ra, mặc như thế này, ông cũng thấy tôi đẹp chứ?
- Tôi không phủ nhận điều đó. Nhưng sắc đẹp đâu phải là điều kiện để miễn thứ cho những hành động phóng đãng. Hay công nương lại đồng tình với những hành động ấy?
Anh cảm thấy đã nói quá lời, nên buông một câu nhận xét vu vơ với nụ cười gượng gạo :
- Đêm nay cuộc đời nhu bị đảo lộn lung tung cả.
- Có thể trái lại. Chính xã hội đang tìm một thế đứng vững chắc cho nó.
- Tôi không tin chuyện ấy, nó không dễ dàng và đơn giản đến như vậy. Công nương chưa bao giờ đau khổ vì cảnh đói rét khốn cùng. Bên dưới bộ áo ngoài mặc theo thời trang của những “maja”, quần áo lót của công nương có théu gia huy của dòng họ Alper đây.
Nữ công tước Alper tái mặt trước những lời lẽ xúc phạm ấy. Nàng giơ tay định tát Goya nhưng anh đã nhanh hơn, chộp ngay lấy bàn tay nàng.
- Công nương thấy không? Công nương mặc trang phục của gái đường phố nhưng lại nổi giận vì những lời nói bộc trực đến sống sượng theo kiểu bình dân. Tôi nói với công nương những lời chân thực, nếu cách dùng câu chữ có làm công nương chối tai, xin công nương thứ lỗi. Tôi đâu phải là một nhà quý tộc, tôi nói thứ ngôn ngữ của dân chúng, theo kiểu cách dân chúng.
- Thật thế ư? Thế mà tôi cứ tưởng tôn ông đã trở thành cận thần sủng ái của triều đình và bạn thân của Hoàng hậu rồi đấy.
Francisco rất hối hận vì những lời anh đã nói. Anh thấy nổi giận với chính mình hơn là giận nữ công tước. Hình như nữ công tước đã nhận thấy điểm yếu đó ở anh. Chính đây mới là điều mà anh thấy không thể tự tha thứ.
Để giấu nỗi bực tức, anh trả lời ngay :
- Công nương hy vọng làm tôi sờn lòng bằng cách ghép tôi vào phe phái của họ và cho rằng tôi có thái độ chống lại dân chúng Tây Ban Nha chăng? Tôi biết rõ các người là những kẻ ngự trị trên cao, các người không có chút còng minh nào đối với đồng bào của mình. Các người sẽ trả giá cho trò chơi của mình bằng sự thù hận, cấu xé nhau. Một vực thẳm đã mở ra dưới chân các người, nhưng các người còn mãi bận rộn vì những chuyện cãi cọ tranh giành ti tiện nên cũng không nhìn thấy. Thật đáng thương và ghê sợ biết chừng nào! Không, không bao giờ tôi thuộc về các người.
- Thật kỳ quái! Chính ông không hiểu ông đang nói gì!
- Thật ư? Có lẽ công nương sẽ hiểu rõ hơn nếu tôi nói với công nương rằng: “Công nương đừng tưởng đã đưa được tôi vào tròng khi mời tôi khiêu vũ với công nương”. Chiến thắng ấy chỉ là ảo tưởng. Không bao giờ công nương có thể biến tôi thành con rối. Không bao giờ!
- Ngài Goya! - Nàng nói thì thầm - Tôi thương hại cho ngài!
Tiếng nói của nàng đột ngột bị tiếng kêu thét đầy kinh hoàng từ dưới đám đông cất lên làm át đi. Âm nhạc ngừng bặt. Tiếng báo động vang lên phía đầu quảng trường. Mọi người đều hướng về các đại lộ. Lập tức Goya hiểu ngay chuyện gì đã xảy ra. Anh chưa nhìn thấy đội kỵ binh, nhưng anh không ngạc nhiên khi nghe thấy tiếng nhiều người thét lên :
- Chạy đi! Lính cận vệ của nhà vua!
Những người khiêu vũ nhảy ào từ khán đài xuống. Biển người xao động, quay cuồng, nhốn nháo tìm cách tản về các ngã.
Nhưng trong đó có những nhóm người liên kết với nhau, sắn sàng đối phó với bạo lực của quân lính. Những người này đứng tập trung lại một góc quảng trường, họ được vũ trang bằng những khẩu súng cũ và những cây chùy giống như của Giuanito.
Chỉ trong chốc lát, máu sắp đổ.
Lúc này chỉ còn Francisco Goya đứng với nữ công tước trên khán đài. Anh dồn hết sự giận dữ vào nàng :
- Đấy! Tôi mong giờ đây công nương được hài lòng!
Maria Cayettana không nghe anh nói. Mặt nàng nhợt nhạt dưới lớp son phấn. Nàng có vẻ khiếp sợ đưa tay chỉ về phía con đường có đám kỵ binh đang phóng tới :
- Xe ngựa chờ tôi ở đằng kia!
- Chậm mất rồi, thưa công nương. - Anh bảo nàng - Công nương không thể đi đến chỗ đấy được đâu. Đêm nay công nương đã đốt lên ngọn lửa mà công nương không thể nào dập tắt được. Và có nguy cơ là nó sẽ thiêu cháy cả công nương.
Nàng trả lời bằng những tiếng giận dữ mà anh không nghe rõ, rồi cúi mình trên mép khán đài. Như có linh tính, anh vội giữ nàng lại. Nhưng nàng vùng tay ra một cách quyết liệt, quay lại và thét vào giữa mặt anh.
- Để mặc tôi!
Dứt lời, nàng nhảy xuống đường, bắt đầu chen vào dòng người, len lách, chống trả, cố vượt lên trong biển người mênh mông cuồn cuộn.

Còn lại một mình đứng trên khán đài, Francisco đưa mắt theo dõi nữ công tước đang gắng sức vạch một con đường trong biển người đông nghẹt. Đột nhiên, Francisco không nhìn thấy nàng nữa. Có thể nàng đã ngã và bị đám đông xéo lên.
Goya vội nhảy xuống đường, xông thẳng đến chỗ nàng vừa biến mất. Anh nhìn thấy nàng ngã dúi dưới đất, đang kêu thét lên vì khiếp sợ, còn đám người chạy loạn đang lấy chân gạt nàng ra. Dòng người cứ ào ào trong cái đà kinh khủng không sức gì cản lại được. Phải chật vật lắm, anh mới vực được nàng đứng lên, và dùng hết sức mới gượng giữ cho chính mình khỏi ngã. Cuối cùng, nàng đã đứng thẳng lên được, bám chặt vào người anh, hơi thở dốc, mắt nhìn như thất sắc.
Hồi lâu, nữ công tước đã trấn tĩnh lại. Goya thấy nàng không run rẩy nữa. Họ bị làn sóng người đẩy dồn xa khu vực quảng trường, dọc theo một đại lộ. Cuối cùng Francisco đẩy được nữ công tước chạy vào ttiột hẻm tối, ở đó an toàn hơn.
Họ chưa kịp dừng lại để nghỉ, thì đã nghe tiêng kêu thét vang lên ngay ngoài phố nơi họ vừa chạy qua. Tiếp theo là những loạt súng nổ. Francisco kéo nữ công tước sát vào mình, đứng dán chặt vào tường trong một ngách tối. Một tốp khoảng ba chục người vũ trang bằng những cây chùy, vừa chạy tới đó thì bị lính kỵ binh của nhà vua đuổi theo. Quân lính đã nhận được lệnh thẳng tay đàn áp, nên chúng vung kiếm chém loạn xạ và dùng súng bắn vào đám người hoảng loạn bỏ chạy như bắn vào những cái bia sống rất gần ấy. Chúng giết và làm bị thương rất nhiều. Tay nắm chặt, Francisco nghiến răng : Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
- Quân sát nhân!
Maria Cayettana cũng tận mắt nhìn thấy cảnh tượng ghê sợ đó, nàng lấy tay che mặt, toàn thân run lên thổn thức.
- Tôi nghĩ Godoi không bao giờ dám hành động như vậy. - Nàng lẩm bẩm.
- Còn tôi thì biết rõ hắn sẽ dám làm. Bây giờ chắc công nương hiểu vì sao tôi không thể tán thành hành động này của công nương. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Lại một loạt súng rộ lên trong bóng đêm yên tĩnh. Francisco giật mình :
- Chúng sẽ lùng sục tất cả khu vực này bây giờ. Ta phải chạy thôi.
Anh dắt nữ công tước chạy về phía khu phố nghèo của dân lao động. Ở đây tình hình có vẻ yên tĩnh hơn tuy bọn lính vẫn đi tuần.
Francisco chưa kịp nghĩ xem nên đưa nữ công tước về đâu thì một tình huống bất ngờ xảy ra.
Một toán người, quần áo rách rưới, đã dựng một lũy chiến đấu bằng đủ các đồ vật ngổn ngang giữa đường phố. Trên đỉnh đống chướng ngại vật đó họ đặt một thùng rượu lớn. Chúng bắt tất cả khách qua đường đều phải uống với chúng.
Khi Francisco phát hiện ra tốp người nhộn nhạo ấy thì đã quá muộn, không thể quay trở lại được. Goya hiểu rằng, nếu anh tỏ vẻ sợ hãi hoặc gợi lên những mối ngờ vực trong hoàn cảnh này thì hậu quả sẽ rất nguy hiểm. Anh liền nắm chặt cánh tay Maria Cayettana và mạnh dạn bước tới.
Một tên trong bọn nhìn thấy họ, liền rót đầy hai ly rượu lớn.
- Lại hai vị nữa đây. - Hắn kêu to lên - Nào xin mời chạm ly với chúng tớ, nếu không xin mời quay lại nơi nguy khốn mà các vị vừa thoát hiểm.
Nữ công tước rùng mình rồi nói nhỏ :
- Tôi không thể uống được đâu!
- Cần phải uống! - Francisco hạ thấp giọng, nói như ra lệnh. Rồi anh vừa cười vừa nói lớn. - Rất cám ơn các bạn. Chúng mình đang sắp chết khát đây.
Gã có vẻ sừng sỏ nhất bọn liền đưa cho mỗi người một ly rượu đầy. Hai chiếc ly bằng thiếc méo mó và cáu bẩn. Hắn liếc mắt nhìn Maria Cayettana và nói :
- A! Gã này vớ được món bở đây!
Cả bọn phá lên cười. Một gã huơ cái bầu rượu bằng da lên, thét to :
- Nào! Cạn chén chúc mừng sự diệt vong của bọn quý tộc!
- Tiêu diệt giai cấp quý tộc!
Goya hăng hái hô lớn và uống một hơi cạn ly rượu đắng chát, cố giấu sự rùng mình tởm lợm.
Còn nữ công tước vốn không quen với tình cảnh ấy, nàng không dám nâng chiếc ly cáu bẩn ấy lên miệng, nhìn Francisco như van xin cầu cứu.
Đám lưu manh bất chợt thấy vẻ lạ lùng ấy, bắt đầu thầm thì với nhau. Sau đó, một gã đến gần ngắm nghía từ đầu đến chân nữ công tước, soi mói nhìn tận mặt nàng, hắn chắc chắn đây là một con điếm, nên bảo :
- Em làm sao thế?
Chưa từng có ai dám nói với nàng bằng giọng ấy, nên nàng cũng không biết trả lời thế nào.
- Này thôi, ông bạn, để con bé lại đây cho chúng tớ. Bọn mình sẽ dạy cho cô em phép lịch sự ở đời. Đồng ý chứ, người đẹp?
Cả bọn hét ầm lên tán thành và đứng vây chặt lấy nữ công tước.
Gã giang hồ đầu sỏ cười lớn, phô cả hai hàm răng và nói :
- Người đẹp của cậu có vẻ đỏng đảnh làm cao. Nhưng tớ có cách để làm cô ấy hạ mình.
Francisco vẫn giữ trên miệng nụ cười bướng bỉnh. Anh ôm sát Maria Cayettana vào mình, đặt một tay lên bầu ngực căng tròn của nàng. Đó là một cử chỉ mà đến một thằng say rượu cũng phải hiểu ý nghĩa.
- Khó thật, các bạn! Con bé này là của tớ. Tớ đã trả tiền trước cho cả đêm nay và tớ không chịu mất tiền không đâu!
Lý sự cứng rắn ấy làm bọn anh chị cụt hứng. Họ đứng lặng ngắt, Goya lợi dụng thời cơ quay lại nhìn nữ công tước, rồi đưa tay phát một cái vào mông nàng và ra lệnh :
- Nào uống đi! Em hiểu chứ!
Maria Cayettana phục tùng. Khi nàng đã uống cạn ly rượu, Francisco ghì chặt lấy nàng và hôn rất lâu lên môi. Anh rất lạ khi thấy nàng không tỏ vẻ phản ứng, cũng không chịu đựng giả tạo, mà trái lại, nàng đã hôn anh hết sức say đắm.
Bọn giang hồ đứng quanh, thích thú cảnh tượng ấy hoan hô ầm ĩ.
Anh âu yếm vuốt ve nàng, rồi mỉm cười với đám lưu manh :
- Tớ đang thích con bé này lắm! Lúc nào xong tớ sẽ gửi cô em về chỗ các bạn!
Vừa nói, anh vừa đẩy Maria Cayettana đi lên trước. Đám lưu manh rẽ ra cho họ đi.
Đi được một lúc, khi không còn cách xưởng vẽ của Goya bao nhiêu. Chàng họa sĩ định mời nữ công tước về tạm nghỉ tại đấy, nhưng lại sợ nàng hiểu lầm ý định của mình.
Francisco còn nghĩ ngợi thì gặp bốn tên lính cận vệ. Anh đưa tay quàng qua vai Maria Cayettana với một điệu bộ như người che chở. Bỗng viên sĩ quan chỉ huy nhảy tới, chặng trước mặt họ, kiếm tuốt trần.
- Buông ngay người đàn bà này ra!
Phản ứng của Francisco thật nhạy bén và dữ dội. Anh đẩy Maria Cayettana vào sát tường và lập tức rút kiếm khỏi vỏ. Anh đưa kiếm lên đón mũi kiếm của đối thủ.
- Xin hãy trở về trại đi, anh bạn!
Nữ công tước kêu lên, nhưng hai người đàn ông đang gườm mắt nhìn nhau thách thức, chẳng ai nghe thấy nàng nói gì.
Viên thiếu úy tấn công trước, với tư thế một tay kiếm tinh nhuệ, Francisco gạt đường kiếm của đối phương một cách tài tình.
Cuộc đọ kiếm tiếp diễn theo một nhịp độ rất nhanh. Goya có vẻ thắng thế và sắp dồn đối phương vào thế bị động. Nhưng nữ công tước đã xông vào giữa cuộc đấu, đứng chắn giữa hai người. Đôi mắt nàng như nảy lửa, giận dữ quát lên :
- Có phải các người hóa điên cả rồi không? Tôi ra lệnh cho các người phải đình chỉ ngay cuộc đấu vô lý này.
Vẻ ngơ ngác, viên thiếu úy hỏi :
- Công nương quen biết người này?
- Đó là điều hiển nhiên.
Francisco cảm thấy một cái gì nhói lên trong tim, như lòng ghen tuông, anh hỏi bằng giọng khô khan :
- Công nương cũng biết anh sĩ quan này?
- Thiếu úy Don Rodriges Sanches, một người bạn cố cựu của tôi. Anh Rodriges, tôi giới thiệu với anh, ngài Francisco Goya, họa sĩ hoàng cung, người đã cứu sống tôi đêm nay.
Hai người đàn ông nhìn nhau, hơi thẹn thùng rồi cùng cúi chào nhau một cách gượng gạo. Maria Cayettana nói tiếp :
- Xin cảm ơn cả hai anh, nhưng phải thú thật là vừa rồi các anh đã hấp tấp xử sự như bọn con nít vậy.
Don Rodriges Sanches không muốn cười.
- Tôi tìm công nương khắp nơi mãi đến giờ mới gặp.
- Yên tâm đi, Rodriges. Anh đã thấy tôi đây, bình an, mạnh khỏe.
- Tôi đã nói với công nương là đêm nay đừng có mặc bộ y phục kỳ quái ấy. Đáng lẽ cóng nương phải nghe những lời khuyên của tôi. Nhưng công nương có nghe ai bao giờ. Công nương chỉ làm theo ý mình. Tai họa là ở đó.
Trái tim như thắt lại, Francisco nhận thấy viên sĩ quan nói năng như một người đang lo lắng cho người yêu. Chắc chắn anh ta là người được nữ công tước sủng ái. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Maria Cayettana mỉm cười duyên dáng, chìa cho hai kẻ tình địch, mỗi người nắm một tay và nói :
- Thôi, không nói chuyện ấy nữa! Tôi muốn các ông sẽ trở thành bạn thân, và đòi hỏi tình bạn ấy phải được gắn bó và chứng thực với những ly rượu trên tay.
Nàng lắc lắc mớ tóc hung nói tiếp :
- Hình như quán rượu Rodas ở gần đây. Ta hãy đến đây đi!
Cuối cùng cả bọn đã đến trước quán rượu.
Lão Rodas hấp tấp chạy ra, cúi mình :
- Ôi! Kính chào công tước phu nhân. Còn gì bất ngờ hơn. Bao giờ công nương cũng là khách quý của quán rượu thấp hèn này.
- Đêm nay ta là một con người khác. - Nàng đáp bằng một giọng khô khan - Đêm nay, coi như lão không biết ta là ai.
Lão chủ quán tỏ vẻ không hiểu, song cũng không dám hỏi lại, ông ta đưa đám khách quý vào chỗ sang trọng nhất.
Trong quán đầy khách bị kích động bởi sự biến trong thành phố, họ uống rượu, nói cười ầm ĩ, như muốn quên đi chuyện khủng khiếp vừa qua. Lão Rodas mang đến một bình rượu vang ngon nhất. Cả ba người cùng uống. Đột nhiên nữ công tước quay về phía Francisco :
- Chúng ta nhảy chứ? - Và nàng nói thấp giọng - Tôi thích khiêu vũ ở đây, nơi mà tôi đã gặp anh, vả lại vũ khúc ta nhảy vừa rồi ở quảng trường đã bị ngắt quãng nửa chừng.
Maria Cayettana yêu cầu đám nhạc công chơi đúng điệu nhạc Boléro mà nàng đã khiêu vũ ở quảng trường và đã đột ngột bị bỏ dở vì cuộc xung đột. Rồi nàng xoay người trên gót chân, uốn mình chìa tay cho Francisco.
Hai người thả mình theo điệu nhạc quay cuồng, họ nhảy như thể thân hình của hai người đã hòa hợp với nhau, quen thuộc với nhau trong một phút tuyệt diệu của tình yêu, đến nỗi làm cho những cặp nhảy khác phải bỏ cuộc, không dám đua tài với họ. Chỉ hai người hoàn toàn chiếm lĩnh sàn nhảy.
Khi tiếng nhạc dứt, hai người trỏ về chỗ ngồi thở dốc vì thấm mệt, họ thấy viên thiếu úy Rodriges Sanches lặng lẽ bỏ đi từ lúc nào. Francisco chỉ vào chiếc ghế bỏ trống và hỏi :
- Thật ra, hắn là thế nào?
- Một người bạn. Có gì là quan trọng?
Goya cảm thấy hổ thẹn vì lòng ghen tuông, anh cầm lấy tay nàng. Sự tiếp xúc ấy làm nàng rùng mình. Nàng mở mắt ra nhìn anh :
- Anh có nhớ bức ký họa anh đã vẽ tại đây ngày mà chúng ta mới quen nhau không? Mụ phù thủy trên giàn lửa. Giờ đây anh nhìn thấy gì trên gương mặt của tôi? Tôi vẫn là hình ảnh mụ phù thủy? Hình ảnh một con quỷ dữ? Hay có thể đúng là một cô “maja” trên đường phố?
Francisco ngập ngừng một lúc lâu trước khi trả lời :
- Tôi nhìn thấy trong đôi mắt công nương bầu trời Aragon lấp lánh muôn vì sao. Tôi nhìn thấy ở đôi mắt ấy dòng nước trong xanh của con sông vùng Castille với những núi đồi trùng điệp đến tận chân trời...
Maria muốn cười, nhưng tiếng cười nghẹn lại trong tiếng thổn thức.
- Anh có những hình ảnh ấy từ bao giờ?
- Từ ngày đầu tiên ở vũ trường Corida. Nàng biết không, tôi đã vẽ hàng trăm bức chân dung nàng. - Anh thú nhận đột ngột.
- Vẽ bằng trí nhớ? Thế ra anh không hề quên tôi?
- Không một giây phút nào.
- Trong những bức chân dung ấy, cái nào anh ưng ý nhất?
- Bức chân dung tôi sẽ vẽ đêm nay.
- Đêm nay ư?
- Đúng thế.

Trong cuộc đụng độ với bọn lính, Giuanito chỉ bị xây xát nhẹ, mắt trái sưng tím. Anh thoát về xưởng vẽ trước Goya và nữ công tước khá lâu. Anh không ngạc nhiên khi nhận thấy hai người cũng về tới. Francisco bảo anh đến lâu đài nữ công tước Alper, gọi người mang xe đến đón nàng.
Francisco bắt đầu vẽ, rất nhanh như trước nay anh vẫn làm. Nhưng chỉ lát sau, anh bỗng ngừng tay, lặng ngắm nữ công tước, như bị xâm nhập bởi những cảm giác mới lạ. Sự có mặt của Maria làm anh xao xuyến. Anh thấy tay mình run lên. Anh đặt bản pha màu xuống, rồi bước đến bên nàng im lặng.
Goya cũng không nhớ rõ sự tình đã diễn ra thế nào, mà cuối cùng nàng đã ở trong vòng tay ôm ấp của anh, đôi môi ấm nóng và ngọt ngào gắn chặt vào môi anh. Rất lâu sau, hai người buông nhau ra.
- Anh yêu em. - Goya nói, ngạc nhiên vì sự mạnh dạn của chính mình.
Nàng vẫn im lặng. Goya nhắc lại.
- Em không tin anh?
- Em không biết... Em sợ. Em nghĩ, em không có quyền cho phép anh yêu em.
- Tại sao?
- Vì cuộc đời em, vì tất cả những điều em đã làm trong quá khứ.
- Quá khứ đã chết rồi. - Goya nói rất chân thành.
- Anh tin như vậy ư? - Nàng mỉm cười và cố gượng ngồi dậy - Em sẽ hiểu được lòng anh khi anh vẽ xong bức chân dung của em. Anh đồng ý chứ?
- Đúng, anh sẽ vẽ em như chưa từng biết quá khứ của em. Nhưng cũng chẳng cần phải chờ tới khi bức chân dung được vẽ xong đâu. Em có thể thấy ngay đây.
Goya rảo bước ngang qua xưởng vẽ rồi quay lại với một tập ký họa. Anh mở ra trên mặt ghế.
Maria Cayettana thấy tập ký họa có khoảng mười hai bức chân dung của nàng với những dáng vẻ biểu lộ tình cảm khác nhau. Goya nhận rõ sự bàng hoàng xúc động của nàng, anh muốn an ủi nhưng sợ nàng hiểu lầm cử chỉ của anh. Có thể nàng lầm tưởng đây là những hành động bồng bột, say mê và thiếu suy nghĩ. Anh muốn rằng giữa hai người mọi cái đều phải rõ ràng, minh bạch. Họ đã có quá nhiều những chuyện hiểu lầm nhau.
- Em có biết tại sao vợ anh bỏ anh không? - Anh đột ngột hỏi nàng - Cô ấy cần một người chồng an phận và mực thước, nhưng anh lại là một người có tâm hồn dữ dội, kiêu hãnh và bất trị.
- Em cũng vậy, em cũng là một người bất trị. Anh có nghe những chuyện thiên hạ đàm tiếu về em không? Họ làm như ở Madrid này không còn chuyện gì để nói nữa. Khi lấy chồng, em còn ít tuổi và ngây thơ quá. Sau khi chồng chết, em muốn được biết tình yêu là thế nào. Em đã tìm kiếm nhưng không thấy. Em chưa từng yêu ai bao giờ... Tại sao anh theo đuổi em? - Nàng nói tiếp giọng sôi nổi - Em... Em không thể mang lại cho đời anh điều gì tốt đẹp. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
- Anh không tin!
- Anh sẽ giống hệt những người khác, ghen tuông, ngờ vực và thù hằn.
- Không bao giờ! - Anh vừa nói vừa đưa tay về phía nàng, nhưng nàng đẩy anh ra và đứng dậy đi ra cửa sổ, cúi nhìn xuống dưới.
Đằng xa có tiếng xe lăn lộc cộc trên mặt đường lát đá gồ ghề. Tiếng xe ngựa đến gần. Francisco ngẩn người như không hiểu.
- Anh đã làm em phiền lòng?
- Không, không phải đâu anh. Em không biết em làm sao nữa, thật lạ lùng. Em... em sợ. Vậy mà chưa bao giờ em biết sợ.
Francisco mở tròn đôi mắt. Nữ công tước nghẹn ngào nói tiếp :
- Em sợ chính em. Và sợ anh. Em không hiểu nữa. Em không hiểu được chính em. Từ nhiều tháng qua, em đã hành hạ anh một cách tàn nhẫn, em thấy hổ thẹn. Nhưng chính em lại chống đối những tình cảm của mình. Anh hãy quên em đi. Em không có quyền làm vẩn đục cuộc đời của anh. Và rồi sợ mai đây anh sẽ chán ghét em. Em sợ sẽ không còn được anh yêu nữa.
- Maria, anh yêu em hơn cả cuộc đời anh, hơn cả nghệ thuật. - Francisco thì thầm.
Cỗ xe ngựa dừng lại dưới cửa sổ. Nữ công tước nước mắt ràn rụa bước ra cửa.
- Em chưa bao giờ biết một tình yêu như tình yêu của anh. Chính đó là tình yêu mà em mơ tưởng. Vâng, nhưng mà... phải có thời gian để em tập quen dần với nó.
- Ngày mai em đến chứ?
Đôi môi nữ công tước hình như trả lời một tiếng “vâng”, nhưng nàng không thốt nên lời. Francisco không tin nàng. Dường như anh sợ nếu nàng bước qua khỏi cửa thì anh sẽ mất nàng vĩnh viễn.
- Hứa với anh đi!
Nàng đáp lại :
- Em xin thề.
Rồi nàng bỏ ra ngoài để lại phía sau mình cánh cửa mở rộng. Francisco lắng nghe tiếng chân nàng chạy xuống thang gác, anh vội quay lại cửa sổ.
Cỗ xe tứ mã sang trọng gắn gia huy dòng họ Alper chạy xa dần. Anh đưa mắt nhìn theo cho đến khi nó mất hút trong đêm tối.
* * * * *
Maria Cayettana thong thả bước lên những bậc thềm rộng lát đá hoa cương của lâu đài Alper. Nhưng đột nhiên, nàng đứng sững lại. Một người đàn ông, mặc quần áo đen đứng ngay giữa hành lang trước mặt nàng. Nữ công tước nhận ra ngay Thủ tướng Don Manuel dé Godoi.
- Ngài làm gì ở đây?
Cười nửa miệng, ông ta bình tĩnh trả lời :
- Tôi đang đợi công tước phu nhân.
- Tôi không nhớ có mời Thủ tướng đến vào buổi tối hôm nay.
- Và bà công tước chắc cũng không nhớ những sự biến trong đêm nay nữa chứ?
Nữ công tước cố giữ khỏi giật mình.
- Chẳng bao giờ tôi quên những biến cố ấy, cả đất nước Tây Ban Nha cũng vậy.
- Vào đêm khuya, công tước phu nhân có nghĩ rằng ta có thể nói chuyện ở một nơi nào khác thuận tiện hơn chăng? Tôi chẳng thích đứng ở giữa hành lang này chút nào.
- Nếu ngài yêu cầu.
- Vâng, tôi yêu cầu.
Maria Cayettana nhận thấy vẻ đe dọa ẩn giấu sau giọng nói. Nàng nhún vai :
- Được. Ta vào thư viện.
Nàng đẩy cửa thư viện và sững người lại. Một viên cảnh sát trưởng, mặc đồng phục nghiêm chỉnh đứng trước bàn giấy, trong khi ba tên cảnh sát đang lục lọi sách vở.
Nổi giận, nàng quay về phía Thủ tướng :
- Sao ông dám cho phép họ đột nhập vào tư dinh của tôi như thế này?
Đến lượt Don Manuel nhún vai. Nữ công tước thấy viên cảnh sát trưởng cầm trong tay một tập giấy tờ. Nàng không rõ là giấy tờ gì của nàng, nhưng sấn ngay đến, giật lấy và kêu lên :
- Không ai được quyền xem xét giấy tờ riêng của tôi.
Viên cảnh sát trưởng có vẻ khó chịu, đưa mắt nhìn Thủ tướng như dò hỏi. Don Manuel lầm lì, ra lệnh :
- Ra chờ tôi phía ngoài, cùng với những người của ông.
Viên cảnh sát trưởng cùng mấy tên cảnh sát lập tức biến mất. Nữ công tước đưa đôi mắt long lanh nhìn Godoi.
- Thế nào, thưa ngài?
Don Manuel không vội trả lời ngay. Ông ta cầm vài quyển sách để trên bàn rồi mở ra xem. Cuối cùng ông ta nói :
- Không hiểu công tước phu nhân có biết là trong nhà mình có rất nhiều cái đáng để cho tòa án giáo hội phải chú ý không?
Nàng đã chuẩn bị tinh thần chống trả trong mọi tình thế, nhưng đòn tấn công này quả thật không ngờ.
- Xin lỗi, đó là những cái gì vậy?
- Phu nhân xem đây: “Voltaire, Rousseau, Montesquieu”.
- Tôi đã đọc họ. Vậy thì sao?
- Phu nhân đã đọc những tác giả ấy. - Ông ta nói với vẻ giễu cợt - Đó là những nhà cách mạng, những người có tư tưởng tự do, những nhà triết học lỗi lạc. Nhưng một thần tử trung thành của đức Hoàng đế không thể...
- Chính bản thân ngài, thưa ngài Don Manuel, ngài mà cũng còn dám nói đến lòng trung thành của thần tử?
Thủ tướng vờ như không hiểu ý nghĩa câu móc trong lời nói của nữ công tước.
- Tôi chịu trách nhiệm về nền an ninh và sự vững chắc của hoàng triều. Tôi không thể coi nhẹ niềm tin tưởng của Hoàng thượng vào tôi.
Nữ công tước cất tiếng cười một cách thành thật :
- Cả thế giới đều biết rõ lòng trung thành tận tụy của ngài đối với triều đình.
Godoi tỏ ra không phải là một người dễ bị làm bối rối.
- Tôi chỉ là một người, cũng như công tước phu nhân, một con người có sống, có chết. Công tước phu nhân tất phải nhận thấy từ lâu tấm lòng ngưỡng mộ của tôi đối với phu nhân.
- Xin tha cho những lời vô vị ấy, thưa ngài.
Ngài Thủ tướng mỉm cười và bằng giọng rắn rỏi lạnh lùng, ông ta nói tiếp :
- Thưa bà công tước, đêm nay, bà đã liên minh với những phần tử thù địch của nền đế chế, tham gia vào một cuộc bạo động, mà mục đích rõ ràng là đánh đổ ngai vàng. Bà đã đứng lên với tư cách người cầm đầu việc kích động dân chúng nổi dậy chống lại chính thể quân chủ, và chống lại tôi.
Maria Cayettana cúi mặt xuống mỉm cười, không trả lời. Thủ tướng Godoi nói tiếp :
- Nhờ có tôi tâu trình xin ân giảm, nên hình phạt đối với bà không đến nỗi nặng nề.
- Thật may mắn cho tôi.
- Bà công tước có vẻ cho là tôi đùa giỡn nhưng đó là sự thật. Hình án không có gì nghiêm trọng. Triều đình xử bà một năm câu lưu biệt xứ.
Ông ta nói với giọng chân thật, nhưng nữ công tước lại không cho những lời đe dọa ấy là chuyện nghiêm trang.
Nàng im lặng, ông ta nói tiếp :
- Đó chỉ là hình thức. Còn thực tế thì triều đình sẽ để bà rút lui về vùng lãnh địa của bà ở Solina. Tôi cam đoan rằng, tại đây bà sẽ có một cuộc sống tự do.
Maria Cayettana đứng lên, vẻ kiêu hãnh :
- Nếu tôi chống lại thì sao, thưa ngài?
Lim dim đôi mắt, ông ta ngắm nhìn nữ công tước một lát rồi buông ra những tiếng sắc nhọn tựa kim loại :
- Bà sẽ không chống lại, thưa bà công tước. Như thế thật là chuyện điên rồ. Không những bà sẽ gây tai họa cho bản thân bà, mà còn cho cả những người thân thiết của bà.
Rõ ràng lời đe dọa nhằm vào Goya. Nàng hiểu, nếu nàng chống lại, Goya sẽ phải chịu hậu quả rất nặng nề. Don Manuel như đoán được ý nghĩ của nàng, ông cười nham hiểm.
- Tôi tin rằng bà là một người tinh tế, hiểu lý lẽ và nắm được phần sâu kín của vấn đề. Nếu lệnh án của triều đình bị tiết lộ, tôi e rằng sẽ không có lợi. Và như thế, nhất định, một số người trung thành thân thiết của bà sẽ không được bảo toàn tính mạng.
- Máu đã đổ rồi, như vậy còn chưa đủ sao?
- Máu đã đổ quá nhiều rồi. Vì vậy xin bà công tước vui lòng rời bỏ kinh thành ngay.
- Tôi còn phải viết mấy lá thư...
- Bà sẽ không viết một lá thư nào cả. Hoặc là bà lập tức lên đường ngay bây giờ, hoặc là bà sẽ gánh chịu những hậu quả của việc bất phục tùng. Kể cả những người thân yêu của bà cũng sẽ phải gánh chịu.
* * * * *
Mãi đến lúc gần sáng, Francisco mới chợp mắt được. Và mấy giờ sau, anh thức dậy. Trong lòng tràn ngập vui sướng, anh cảm thấy bao nhiêu mệt nhọc đều biến đâu mất cả. Anh mặc quần áo rất nhanh, ăn điểm tâm, rồi cứ đi đi lại lại trong xưởng vẽ trong tư thế chờ đợi cả buổi sáng.
Đến trưa, không chịu nổi tình trạng lo âu, chờ đợi, anh nhờ Giuanito mang mấy bức họa chân dung nữ công tước đến lâu đài Alper để hỏi tin nàng.
Sau khi Giuanito mang tập ký họa đi, Francisco vẫn đi đi lại lại trong xưởng vẽ như con gấu trong chuồng, chốc chốc lại xem đồng hồ, tỏ vẻ sốt ruột. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Cuối cùng, cửa mở và Giuanito xuất hiện. Anh vứt tập ký họa trên mặt bàn trước đôi mắt lo ngại của Goya.
- Sao lại thế?
- Anh hỏi sao lại thế à? Nàng đã đi khỏi. Thế thôi!
Lạ lùng đến choáng váng, Francisco bám chặt lưng ghế dựa.
- Cậu bảo nàng đi rồi à? Nàng đi đâu?
- Một anh bạn làm phu ngựa trong lâu đài cho biết bà ấy bất thình lình có ý thích đi nghỉ ở lãnh địa của bà mãi tận Solina. Bà ta dự định ở lại đấy khá lâu.
- Goya, anh chẳng thể làm gì được. - Giuanito nhấn mạnh - Anh không thể làm thay đổi bản chất người đàn bà luôn thay đổi kỳ lạ ấy. Tốt nhất là đừng nên nghĩ đến nàng nữa. Nàng không xứng đáng với lòng chân thành tha thiết của anh. Dù có mất nàng, trên đời này còn vô khối đàn bà để đền bù và an ủi anh. Tôi tin cứ như thế là hơn.
Francisco quay lưng lại phía người bạn chí cốt. Anh nhìn qua cửa sổ một lát, rồi mỉm cười buồn bã. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Anh lầm bầm như nói với mình :
- Ta sẽ chỉ mang theo hai cái túi nhỏ, rút bớt những hành trang trên lưng ngựa thật gọn nhẹ, ta có thể phóng suốt ngày đêm và sẽ đến Solina cùng lúc với nàng.
- Goya, đừng làm thế. Anh sẽ mất chức họa sĩ triều đình. Sau bao năm tháng cần cù lao động, anh lại đi phá vỡ sự nghiệp một cách ngu ngốc như vậy sao!
- Tôi chẳng cần biết người ta sẽ làm gì tôi, nhưng tôi không thể cho phép nàng trốn chạy khỏi tay tôi như thế.
Hai tay nắm chặt, vẻ mặt âm thầm, Francisco nói tiếp, giọng nói tức giận như rít lên trong hàm răng :
- Lần này, nàng sẽ thấy tôi không phải là một người đàn ông giống như những người đàn ông khác.

Mặt trời chiếu những tia nắng vàng rực rỡ trên vòm trời cao không một gợn mây. Trong làn gió thoảng nhẹ, người ta cảm thấy hơi hướm của mùa xuân đang tới. Các nông dân làm việc trên cánh đồng, hoặc trong những vườn cây đang đơm hoa. Nhưng Francisco không để ý đến họ, anh chăm chú nhìn phía trước, thúc ngựa liên hồi, và cuối cùng phóng đến lâu đài công tước Alper ở Solina. Tòa lâu đài được xây dựng trên một ngọn đồi cao. Anh giục ngựa vào thẳng trong sân, nhảy xuống đất, ném dây cương cho một người hầu chạy ra đón rồi đến nhấc tấm chắn cửa nặng nề bằng đồng đỏ. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Một người gác mở cửa, nhìn Francisco từ đầu đến chân, rồi dùng một cây gậy chắn ngang lối vào. Anh ta hỏi cộc cằn :
- Ông muốn gì?
- Gặp công nương. - Goya trả lời.
- Công nương vừa đến nơi. Người không tiếp ai cả.
- Nhưng công nương sẽ tiếp ta. Vào báo ngay cho công nương biết Francisco đã đến.
Vẻ mặt đàng hoàng và giọng nói chững chạc của anh làm người gác cửa e sợ, anh ta do dự một chút rồi rút gậy, nép sang một bên.
- Mời quý ông vào, xin quý ông chờ ở đây.
Anh ta để Goya đứng chờ trong một căn phòng nhỏ rồi mất hút.
Mấy phút sau, một cô hầu gái bước ra, dẫn anh vào một phòng khách rộng, trên tường có treo hai bức họa của anh. Cô hầu gái mời anh ngồi và nói :
- Tôi thật phiền lòng và ái ngại vì ngài đã mất công cho một cuộc hành trình dài như vậy, thưa ngài.
- Sao vậy, thưa bà.
- Đường sá xấu quá! Công nương quá cực nhọc vì cuộc hành trình dài mấy ngày đường, nên hiện giờ rất mệt mỏi.
- Thế dọc đường nàng cũng ngủ được chứ?
- Thật đáng ái ngại, công nương không ngủ được. Vì vậy phải để công nương nghỉ ngơi một chút. Vả lại, chúng tôi cũng chỉ mới tới đây được mấy giờ đồng hồ. Công tước phu nhân đã ra lệnh là không được để một ai đến quấy rầy, bất cứ với một lý do gì.
- Chính tôi đây mới thật ái ngại. - Goya nói với giọng cương quyết - Tôi buộc lòng phải làm trái với mệnh lệnh ấy.
- Thưa tôn ông, tôi xin tôn ông nể tình. - Người hầu gái năn nỉ - Tôi biết là tôi không được quyền nói với tôn ông những lời này nhưng xin tôn ông hãy trở về Madrid. Ngài không thể ở lại đây, công nương không muốn tiếp ai trong những ngày lưu lại đây.
Francisco không nghe hết những lời từ chối của cô hầu gái. Anh hỏi giọng hơi xẵng :
- Nàng hiện ở đâu?
Hoảng sợ. Cô hầu gái đưa mắt liếc nhanh về phía một cái cửa thông với phòng khách. Thế là đủ cho Goya đoán biết. Anh vùng đứng lên, mở cánh cửa chạy vào một hành lang hẹp. Anh đi qua một phòng khách nhỏ, nhưng không thấy có ai trong ấy. Cánh cửa thông với một phòng khác đóng kín. Goya đẩy cánh cửa, anh lấy đà quá mạnh, cánh cửa bật ra làm anh lao vào giữa phòng.
Maria Cayettana ngồi trước bàn trang điểm, đang chải mái tóc dài đỏ rực của nàng. Nàng nhìn thấy anh trong gương, bật lên một tiếng kêu, vùng đứng dậy, đánh rơi cả cái lược.
- Sao anh lại dám xông vào phòng riêng của tôi?
Francisco nhận rõ vẻ tức bực của nàng chỉ là giả tạo, nên anh cũng gặng hỏi lại bằng một giọng như thế, vừa bước lại gần nàng.
- Sao em lại dám bỏ anh để trốn chạy như vậy?
Nàng cúi mặt và quay đi chỗ khác.
Francisco nắm lấy vai nàng, ngón tay như bấm sâu vào da thịt, nhưng nàng không động đậy, mặc dù anh làm nàng bị đau.
- Maria, em có trí nhớ đầy đủ và sáng suốt. Em không thể quên rằng, anh đã nói là anh yêu em. Anh không nói dối. Và anh cam đoan với em, anh không chấp nhận tình yêu một cách nông nổi hời hợt đâu.
Nàng nghẹn ngào, thổn thức, muốn đẩy anh ra. Nhưng Goya không còn tự chủ được nữa, anh ôm ghì lấy nàng trong một cơn điên mù quáng. Cuối cùng, anh chợt nhận ra là anh đã xé cả tấm yếm che ngực của nàng. Nhìn thấy bộ ngực trần ngà ngọc, anh rung chuyển từ đầu đến chân, bởi một cảm giác say đắm. Nàng cũng như được truyền cảm từ trong da thịt mình sự bồi hồi xúc động khó tả, nhưng nàng không thể dọc được những ý nghĩ trong đôi mắt anh.
Goya cũng nhận thức được rằng lòng ham muốn của anh không chỉ là những khao khát về nhục thể. Nàng có vẻ yếu đuối đến nỗi anh cảm thấy một niềm thương yêu đến xót xa tràn ngập cõi lòng. Anh ghì chặt nàng trong vòng tay, gắn môi anh vào đôi môi lạnh giá của nàng. Nàng để anh ôm hôn như vô giác, như mất hết cảm xúc.
Nhưng rồi, dần dần, cơ thể nàng bừng nóng, như được sưởi ấm bởi niềm khao khát nồng nàn, đôi tay nàng vòng lên quấn chặt cổ Goya. Môi nàng hé mở, chờ đợi Francisco nhấc bổng nàng lên, bế nàng âu yếm đặt vào chiếc giường lớn có những cột rèm cổ kính.
Ép sát vào nhau, hai người lặng lẽ nằm yên. Song, ngay lúc đã nắm giữ hạnh phúc trong tay, Goya vẫn cảm thấy không hoàn toàn tận hưởng niềm vui trọn vẹn về chiến thắng của anh. Anh vừa chiếm được thân thể người đàn bà nhan sắc này, nhưng anh cảm giác không chinh phục được nàng. Nàng vẫn có thể tuột khỏi tay anh, chối bỏ tình yêu của anh. Anh mơ hồ nhận thức như vẫn còn một bức rào ngăn cách giữa hai người.
Maria Cayettana gục mặt vào vai anh thì thầm nói những lời không rõ. Francisco nghe nàng khóc thổn thức. Anh chẳng biết nói gì để an ủi. Nàng ngẩng mặt nhìn anh bằng đôi mắt đẫm lệ.
- Goya, em muốn nói để anh rõ, để anh biết sự thật. Triều đình đã trục xuất em khỏi Madrid và có sắc chỉ của Hoàng đế câu lưu em tại đây không thời hạn.
Francisco nhìn nàng, miệng há ra, hết sức ngỡ ngàng vì kinh ngạc.
- Đêm hôm ấy, khi em trở về, Don Manuel đã chờ sẵn ở trong lâu đài. Ông ta không cho phép em viết thư cho anh. Bọn lính không rời em. Em buộc phải lên đường ngay lập tức.
Bây giờ Francisco đã hiểu. Sự trốn chạy của nàng thực sự là như vậy. Những thắc mắc cuối cùng của anh được thông suốt. Anh như trút bỏ được gánh nặng đè trên tâm hồn. Anh mỉm cười dịu dàng, ôm chặt nàng trong tay :
- Em tưởng tượng rằng anh sẽ bỏ em vì em đang bị lưu dày sao? Anh yêu em, Maria, anh càng yêu em hơn.
Nhưng Maria Cayettana vẫn không nói hết điều quan trọng nhất. Nàng thấy thật vô ích khi phải nói thật cho Goya biết rằng, nàng buộc phải tuân theo lệnh chỉ của triều đình, buộc phải chịu khuất phục trước Don Manuel chỉ vì nàng muốn cứu Goya khỏi bị tù đày, có khi cả án tử hình trước tòa án giáo hội nữa. Nàng không nói, và sẽ chẳng bao giờ nói, nàng nhẫn nhục chịu nhận lệnh án của nhà vua chỉ vì nàng yêu anh.
Maria Cayettana hiểu thấu tâm hồn Francisco, như chưa từng hiểu thấu người nào như thế. Nàng thấy cần thiết phải giữ niềm kiêu hãnh ấy cho anh.
Lúc này, anh đã nằm đây, ngay bên cạnh nàng, điều đó chứng tỏ anh sẵn sàng chịu đựng mọi nỗi gian nan nguy hiểm vì nàng, sẵn sàng từ bỏ địa vị, tiền tài vì nàng. Nàng thở dài, cảm thấy hạnh phúc đầy đủ, lặng lẽ để những giọt nước mắt ràn rụa tràn ra và sung sướng đến ngất đi. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
- Điều mà em tìm kiếm suốt đời đến đây đã kết thúc. Em yêu anh thật lòng, Goya!
* * * * *
Nhiều tháng đã trôi qua. Hai người yêu nhau sống ở Solina trong hạnh phúc tình yêu, xa hẳn mọi người, mặc dư luận bàn tán xôn xao về cuộc sống chung ấy. Tuy nhiên, nếu chỉ thế thôi thì cũng vẫn chưa phải là vấn đề ghê gớm. Nếu như mọi người biết rõ thời gian này, Francisco đã võ rất nhiều và đã dùng nữ công tước Alper làm người mẫu, như một người mẫu thông thường, thì tất thiên hạ còn phải kinh ngạc và lạ lùng hơn nữa.
Anh đã vẽ nàng trong rất nhiều ký họa, đưa hình ảnh nàng vào phác thảo trong những bức tranh lớn, vẽ nhiều chân dung nàng. Đối với anh, sắc đẹp của nàng làm anh có cảm hứng vẽ không biết mệt mỏi. Sau một thời gian khá lâu, kể từ ngày anh đến đây, anh quyết định vẽ nàng khỏa thân.
Không bao giờ một người đàn bà có phẩm cách cao quý lại có thể nghĩ đến chuyện có thể lõa thể đứng làm mẫu cho họa sĩ trong đất nước Tây Ban Nha khắc nghiệt này.
Nhưng đôi bạn tình chẳng bận tâm đến việc mà cả hai đều coi là bình thường. Bức vẽ hoàn thành, hai người vui suớng đặt cho nó là “Maja khỏa thân” để kỷ niệm đêm vũ hội hóa trang đáng ghi nhớ đã bộc lộ tình yêu thắm thiết từ lâu vẫn cố ẩn giấu và kiềm chế giữa hai người.
Ngay sau đó, trong đà hưng phấn, Goya lại bắt tay ngay vào vẽ một bức tranh giống hệt như thế, nhưng nhân vật trong bức vẽ lần này mặc đồ trang phục của cô gái “maja”, thứ y phục đỏm dáng và khêu gợi, mỏng đến nỗi trông rõ cả da thịt. Chưa bao giờ họa sĩ được biết một niềm cảm hứng kỳ diệu, một niềm say mê trong sáng tạo đến như thế. Cả cuộc đời, anh đã tìm kiếm tình yêu và anh đã khám phá ra nó trong vòng tay âu yếm của người phụ nữ kiều diễm bậc nhất Tây Ban Nha.
Nhưng Solina, miền lãnh địa hẻo lánh này, mặc dù xa cách với tất cả, nhưng chưa phải là một thế giới riêng của hai người. Một ngày kia, một đơn vị quân kỵ binh đến đã làm náo động khung cảnh yên tĩnh của lâu đài. Viên đại úy chỉ huy, xin phép được đóng quân trong một cánh đồng thuộc điền trang của nữ công tước và được nàng đồng ý. Viên chỉ huy còn cho biết thêm những tiểu đoàn khác sắp sửa hành quân qua vùng này, và binh đoàn lớn thuộc quyền điều khiển của bộ tổng tham mưu đang vận động hướng về biên giới Bồ Đào Nha.
Sau khi viên sĩ quan đi khỏi, Maria Cayettana cảm thấy lo ngại, bứt rứt. Vì vậy, khi Goya đi tắm về, nàng liền nói lại mọi chuyện và bày tỏ những suy nghĩ làm nàng lo lắng đến tình hình đất nước cho anh biết.
Anh chăm chú nghe nàng nói, nhưng khó đồng ý với sự lo sợ xa xôi của nàng.
- Theo anh, có thể Bồ Đào Nha có ý đồ gây chiến với ta. Chúng ta phải tập trung lực lượng ở biên giới phô trương sức mạnh, để đề phòng một cuộc xâm lược từ phía ấy.
- Thật kỳ quái! Người cầm quyền Bồ Đào Nha là một nhà lãnh đạo có thiện chí và tỉnh táo. Ông ta thừa biết nếu đụng vào Tây Ban Nha, lớn và mạnh hơn nhiều lần, thì chắc chắn ông ta sẽ thất bại.
- Nếu vậy, thì đây chỉ là một cuộc hành quân tập trận bình thường mà thôi.
- Không! Kẻ thù đe dọa Tây Ban Nha chính là từ phía bắc, tướng Bonaparte. Nếu quân đội của ta diều toàn bộ lực lượng về phía Tây, tức là biên giới vùng núi Pyrénée bỏ trống, không có lực lượng chống giữ.
- Vậy, tại sao Thủ tướng Godoi lại hành động kiểu ấy. Nếu ông ta muốn để quân đội Pháp tiến vào nước ta, ông ta đâu cần phải đưa quân đội mình đến tận biên giới phía kia của đất nước làm gì.
- Cần chứ anh! Quân lính của ta là những người Tây Ban Nha. Họ không muốn tổ quốc trở thành chư hầu của nước Pháp. Nếu bị kích động, binh lính có thể nổi dậy và cả nhân dân nữa. Càng suy nghĩ, em càng thấy rõ Godoi rất khôn ngoan và thâm hiểm trong chủ trương điều động quân lính đi thật xa đường tiến quân của Pháp.
Francisco đã phạm sai lầm khi anh muốn nói dàn hòa để làm nàng nguôi lòng :
- Việc ấy có gì đáng làm em lo lắng.
- Anh thấy như vậy sao? Anh thấy cuộc xâm lược của quân thù vào tổ quốc là không đáng lo lắng sao?
- Thành thật là không. Vì nếu như Napoléon đến đây ông ta sẽ đem lại cho nhân dân Tây Ban Nha tự do, mà nền đế chế và nhà thờ đã từ chối họ.
Maria Cayettana tức giận đến nỗi chẳng nghĩ ngợi gì, ném thẳng vào mặt anh :
- Thế thì anh là một thằng ngu!
Goya biết, nếu anh trả lời thêm câu nữa thì cuộc cãi cọ sẽ trở thành nghiêm trọng hơn. Và dù anh biết nàng đã có vẻ hối hận về lời nhục mạ, nhưng bản chất anh đâu phải là hạng người dễ dàng tiếp nhận lời xỉ vả của một người đàn bà. Anh lạnh lùng cúi chào, rồi bỏ ra ngoài.
Thấy người yêu bỏ đi ra, Maria Cayettana định chạy theo để xin lỗi, nhưng anh đã đi xa. Buồn rầu và hối hận, nàng quay vào, ngồi trong phòng khách, chờ anh quay về.
Một lúc sau, nàng rất ngạc nhiên khi thấy cô hầu gái bước vào với vẻ hớt hải, bối rối.
- Thủ tướng Don Manuel dé Godoi vừa đến, thưa công tước phu nhân, ngài Thủ tướng xin được tiếp kiến.
Khi Don Manuel bước vào với bộ quân phục gắn quân hàm đại tướng tổng tư lệnh, Maria Cayettana liền tấn công ngay :
- Thưa ngài Thủ tướng, chắc ngài đến để xác nhận là tôi chưa chạy trốn chứ gì?
Don Manuel, không hề bối rối, mỉm cười.
- Sao lại thế? Công nương quá nặng lời.
Maria Cayettana không nói gì. Vị Thủ tướng bước đến cạnh bàn, cầm lấy bình rượu.
- Công nương cho phép chứ? Đời sống quân lính nhàm chán thật!
- Đối với ngài, thưa Thủ tướng, đó hẳn không phải là cuộc sống lý tưởng.
- Không. Công nương cứ thử xem, cả hai chúng ta đều là tù nhân. Mà là những tù nhân dễ thông cảm với nhau. Đời sống quân ngũ như giáng vào tôi những đòn nặng. Và tôi nghĩ công nương cũng chẳng vui thú gì chịu đựng cảnh sống tẻ nhạt ở thôn quê này.
Vị Thủ tướng đưa mắt nhìn khắp phòng khách một lượt, ông ta chú ý đến những bức tranh của Goya, trong đó có bức “Maja khỏa thân”. Ông ta phải giấu sự kinh ngạc, và tuy rất muốn đến gần bức tranh để xem cho kỹ, nhưng con người chính trị tinh tế trong ông ta không cho phép làm thế. Ông quay sang phía nữ công tước và nói tiếp bằng giọng nhẹ nhàng :
- Nhưng có lẽ tôi đã lầm. Tôi thấy công nương xinh đẹp hơn bao giờ. Hình như không khí trong lành của vùng nông thôn đã bồi dưỡng tốt cho sức khỏe của công nương.
- Tôi nghĩ ngài đến tận Solina này không phải để chúc tụng và khen ngợi tôi. Thưa ngài, ngài đến gặp tôi có chuyện gì?
Don Manuel không ngờ nữ công tước lại có thể hỏi thẳng, không cần quanh co như vậy. Ông trả lời, thận trọng chọn từng chữ :
- Tôi đang tính toán những khả năng có thể thuyết phục được Hoàng đế và Hoàng hậu chấm dứt thời hạn câu lưu của công nương.
- Nhưng điều kiện của ngài thế nào? - Nàng hỏi một cách lạnh lùng.
- Tôi xin nói thẳng thắn là công nương sẽ không lấy làm ngạc nhiên, khi tôi thông báo với công nương là tướng Bonaparte đã tiến quân sát biên giới ta.
Maria Cayettana nghĩ thầm, nàng đã phán đoán đúng khi tìm hiểu lý do của việc điều động quân lính đến tận miền Tây đất nước này. Nàng chờ Don Manuel nói tiếp :
- Đại tướng nhiếp chính nước Pháp đang tìm cách tăng cường sự liên minh với Tây Ban Nha. Thực tế thì họ dùng áp lực, yêu sách với chúng ta. Hoặc ta chấp nhận yêu sách của Bonaparte, hoặc ông ta sẽ chiếm đóng Tây Ban Nha và coi ta như một nước bị chinh phục. Tôi cho rằng, ta nên làm bạn của nước Pháp, hơn là làm một nước chư hầu.
- Cho phép tôi có một nhận xét, thưa ngài Thủ tướng. Theo tôi, tình bạn liên minh này là Bonaparte liên minh với Godoi, chứ đâu phải với nước Tây Ban Nha.
Thủ tướng Godoi làm như không hiểu ý châm chọc của câu nói.
- Tình bạn liên minh này sẽ bị thương tổn, nếu trong đó bao hàm những tham vọng cá nhân.
- Tham vọng cá nhân nào? Của Bonaparte hay của ngài?
- Tôi ủng hộ một tình bạn liên kết giữa những người Tây Ban Nha, thưa công tước phu nhân. Còn phu nhân thì sao? Chắc hẳn phu nhân không ngạc nhiên khi biết rằng mọi người dân Tây Ban Nha, đều yêu mến và ngưỡng mộ phu nhân, mặc dù hiện nay phu nhân ở xa. Nhân dân ta chống lại sự liên minh với nước Pháp, nhưng họ sẽ sẵn sàng chấp nhận nếu được công tước phu nhân ủng hộ đường lối của sự liên minh ấy.
- Tôi biết!
Nàng hiểu là ông ta đồng ý chấm dứt hình phạt lưu đày của nàng với điều kiện nàng ủng hộ đường lối chính trị của ông ta.
- Tôi hy vọng điều ấy, thưa phu nhân. Tổ quốc đang lâm nguy, tôi đề nghị chúng ta hãy đoàn kết, góp sức để cứu nguy cho tổ quốc, cùng phục vụ ý tưởng chung.
- Lý tưởng riêng của ngài, dĩ nhiên là thế, thưa ngài Don Manuel.
- Lý tưởng chung của chúng ta chứ, nếu phu nhân tán đồng. Bonaparte chắc chắn sẽ phải ghi nhớ công ơn ta giúp ông ấy tránh được những cuộc tàn sát làm đổ máu của cả hai dân tộc.
Maria Cayettana vùng đứng lên, nhìn Thủ tướng, đôi mắt long lanh.
- Tôi cứ tưởng ngài thông minh, thưa ngài Don Manuel. Nhưng tôi thấy là tôi đã lầm. Ông nói với tôi là Bonaparte đã tiến sát biên giới. Tôi thì bảo phải đóng cửa biên giới và chặn đứng hắn lại.
- Sự biến trong đêm vũ hội hóa trang đã không dạy cho bà được bài học nào sao, thưa bà công tước. Bà không biết rằng dân tộc ta sẽ bị tàn sát và giày xéo? Quân Pháp mạnh hơn ta nhiều lần.
- Khi danh dự đất nước bị xúc phạm, thì không kể gì đến kẻ thù đông và mạnh.
Don Manuel nổi nóng :
- Vậy ra bà công tước vẫn một mực ngoan cố với sự điên rồ của mình? Việc ấy tùy bà. Nhưng tôi nhắc để bà nhớ rằng bà đang chịu án câu lưu chứ không phải đang giao du tuần trăng mật! Nếu bà không tự nguyện cộng tác cùng chúng tôi, tôi sẽ có cách buộc bà phải đi theo.
- Bắt buộc tôi ư? Thưa ngài Thủ tướng. Đó thật là một ý kiến quan trọng đối với tôi.
- Tôi sẽ bắt buộc bà phải theo. Nội trong ba ngày họa sĩ Francisco Goya phải trở về Madrid. Đó là lệnh của triều đình. Nếu Goya không trở về Madrid trong vòng bảy mươi hai giờ thì không thoát khỏi bị tòa án tổi cao truy nã.
- Nhưng tôi làm sao có thể thuyết phục được anh ấy...
- Việc ấy tùy bà. Nhưng phải chấm dứt cái trò xấu xa bôi nhọ cả hoàng tộc và truyền thống của dòng họ quý phái này. Tôi sẽ đặt tại đây một đơn vị lính đặc nhiệm để canh giữ và giám sát mọi hành động của bà.
Rồi ông lại nói thêm với nụ cười thâm độc :
- Đơn vị lính đặc nhiệm ấy đã được lệnh bắt giữ họa sĩ Goya nếu ông ta không tuân lệnh. Và, viên chỉ huy đơn vị đặc nhiệm ấy chính là thiếu úy cận vệ Don Rodriges Sanches.

Don Rodriges Sanches là người trước đây cũng một thời say đắm và theo đuổi Maria Cayettana. Cho đến bây giờ, Sanches vẫn chẳng thể nào quên những giây phút hạnh phúc trước đây được sống bên nữ công tước. Hôm nay, Rodriges lúng túng vì ngượng ngập đứng trước mặt nàng trong phòng khách lớn của lâu đài.
- Maria, xin công nương hiểu thấu lòng tôi, làm thế nào công nương có thể tin những mệnh lệnh đặc nhiệm này làm tôi vui thích!
- Anh có thể từ chối không phục tùng.
- Tôi không thể.
Don Rodriges rất khổ tâm. Nhưng sự từ chối của anh ta thật cương quyết, không thể lay chuyển.
Nàng đành cố nén lòng và thay đổi chiến thuật. Với nụ cười đầy ma lực quyến rũ, nàng dang rộng hai cánh tay tỏ ý thất vọng :
- Rồi tôi sẽ ra sao, Rodriges? Biết làm thế nào bây giờ? Nếu tôi không tranh đấu với hắn, đời tôi sẽ tan vỡ và Godoi sẽ kiêu căng với chiến thắng mới này. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
- Công nương bảo tôi làm gì bây giờ?
Vừa lúc ấy, Francisco xuất hiện trên bậc cửa. Nhưng cả nữ công tước và cả viên trung úy đều không thấy anh.
Francisco trở về với hy vọng sẽ dàn hòa với nữ công tước. Nhưng mới nhìn thấy viên sĩ quan trẻ tuổi, người trước đây đã cùng đọ kiếm với anh trong đêm vũ hội hóa trang, anh bỗng thấy sự ghen tức ập đến. Lúc trông thấy cảnh nữ công tước đứng sát vào viên sĩ quan, ngước nhìn anh ta với đôi mắt khẩn nài thì máu ghen trong người anh sôi lên. Những câu nói và giọng trìu mến của Maria thoảng đến tai anh càng như đổ thêm dầu vào lửa. Anh nghe thấy nàng nói với viên sĩ quan. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
- Don Rodriges thân ái, hãy giúp đỡ tôi.
Rodriges lúc ấy thật đã xiêu lòng, hắn nắm lấy đôi vai nàng nói âu yếm :
- Đối với nàng, tôi sẽ làm bất cứ việc gì. Nàng đã biết rõ đấy.
Francisco không thể kiềm mình được nữa, anh nói to bằng một giọng chua chát :
- Xin lỗi, tôi đã làm gián đoạn một cảnh tượng tuyệt vời.
- Goya!
Maria Cayettana quay mặt lại, kêu lên, bàn tay che lấy ngực. Viên sĩ quan trẻ tuổi đỏ mặt, vội buông nữ công tước ra và cúi chào lịch thiệp.
- Tôi... khoan đã, kìa, Francisco! Không, anh đừng bỏ đi!
- Tôi chờ đây! - Goya nói lạnh lùng.
Don Rodriges như bị vấp, chững ngay lại. Sự ghen tức như bóp chặt lấy trái tim hắn. Hắn nhìn chằm chằm một cách căm hờn con người đã thành công đối với người phụ nữ mà hắn đã thất bại. Đã đành việc nữ công tước lại say đắm một người không cùng đẳng cấp đã là một chuyện quá đáng rồi, song cái giọng lưỡi ngang tàng của gã thường dân xấc xược đã vượt quá giới hạn. Hắn liền đứng thẳng người tuyên bố một cách khô khan :
- Ngài Goya, lệnh chỉ của triều đình, ông phải thu xếp trở về Madrid ngay tức khắc.
Francisco đứng sững, miệng há hốc kinh ngạc. Còn Maria Cayettana thì bật khóc.
Maria Cayettana đã có ý định, trường hợp mọi cuộc vận động đã thất bại, nàng sẽ cùng Francisco xem xét tình thế, và nếu cần, thì sẽ cùng anh trốn sang Bồ Đào Nha. Nhưng Rodriges đến một cách đột ngột, cuộc chạm trán này đã làm mọi kế hoạch tan vỡ cả.
- Goya. - Nàng ấp úng - Hãy nghe em, em...
- Hãy khoan! Thú thật, tôi rất ngạc nhiên vì thấy một kẻ khác bà công tước lại ra lệnh ở tòa lâu đài này. Don Rodriges, ta mừng hạnh phúc của anh. Còn đối với bà, thưa bà công tước, tôi rất thương hại bà.
- Ta cấm anh nói năng như vậy đối với công nương. - Rodriges tức giận, quát to - Ta yêu cầu anh thu xếp hành trang và rời khỏi đây ngay lập tức.
- Rodriges tôi xin anh! - Nữ công tước kêu lên - Tôi cần phải nói với anh ấy, tôi cần giải thích cho anh ấy hiểu...
- Vô ích, thưa bà. - Goya chặn ngang và quay về phía viên sĩ quan - Thưa ông, vừa đúng lúc tôi cũng muốn rời khỏi đây. Tôi không có thời gian để tháo gỡ những bức tranh, yêu cầu ông gửi về xưởng vẽ của tôi ở Madrid. Một nghệ sĩ cần phải sống, và tôi muốn bán những tranh ấy càng sớm càng tốt.
Những cơn thổn thức và tiếng khóc nức nở làm nữ công tước không thể nói được những lời cầu xin.
Don Rodriges hét lên :
- Cút ra ngoài!
Goya nén giận, đáp lại viên sĩ quan đang tức tối bằng một giọng hết sức bình tĩnh :
- Này, ta không cho phép ai nói với ta bằng cái giọng ấy.
- Tao không cần xin phép mày!
Rodriges đã đặt tay lên đốc kiếm, Francisco cũng vội bước đến chỗ cái bao kiếm đặt trên mặt rương để trong căn phòng nhỏ. Anh quay ra, rút kiếm và quát :
- Ta bảo anh, sửa lại câu nói vừa rồi đi!
- Không đời nào!
- Thế thì, chống đỡ đi, thưa ông! Ta hãy kết thúc trận đấu lần trước bị dở dang vì sự can thiệp của một con điếm quý tộc.
Maria Cayettana muốn can ngăn, định nói cho hai người thấy rõ lý lẽ, nhưng chẳng người nào muốn nghe nàng.
Don Rodriges đột nhiên vung kiếm đâm tới. Nếu Francisco không đề phòng mà né tránh kịp, thì đã bị trúng mũi kiếm ấy. Anh theo sát từng động tác của Rodriges, anh biết hắn sẽ tấn công với tất cả sức mạnh của tuổi trẻ.
Goya chặn đón đường kiếm của địch thủ một cách khôn khéo. Anh xông vào tấn công áp đảo đối phương làm cho gã sĩ quan phải lùi về chống đỡ. Với những đường kiếm điêu luyện chính xác, anh đẩy viên sĩ quan vào thế phòng ngự, bắt hắn liên tục phải chống đỡ những thế đánh cực kỳ nguy hiểm.
Nữ công tước sợ hãi kêu thét lên. Francisco mỉm cười một cách chua chát, nghĩ thầm rồi nàng sẽ còn phải khóc than trước tai họa do anh kết liễu số mệnh gã sĩ quan.
Song, tiếng kêu thét của Maria Cayettana đã làm bọn kỵ binh đứng ngoài sân chú ý. Nghe tiếng xô xác, một viên đội rậm râu và mấy tên khác chạy vào.
Thoáng nhìn cuộc đấu, viên đội nắm ngay được tình thế nguy ngập của người chỉ huy, liền ra lệnh cứu nguy. Bọn lính bất thình lình xông vào nắm lấy Goya, quật anh xuống và tước vũ khí.
Nhiều tên khác cũng xông vào, nữ công tước thất kinh nhìn thấy chúng sấn vào đánh người yêu. Anh gắng sức vùng vẫy chống đỡ và tìm cách lấy lại thanh kiếm.
Nữ công tước quay về phía viên thiếu úy, nhưng Don Rodriges Sanches như bị thất đảm, đang đỡ lấy cánh tay phải bị thương. Mắt hắn lạc hẳn đi như không nhìn thấy gì. Vừa thoát cái chết chắc chắn, hắn vẫn chưa hoàn hồn.
Nữ công tước chạy đến chỗ ẩu đả, thét lên :
- Ngừng lại! Ta ra lệnh cho các người ngừng lại!
- Thằng điên ấy có thể làm công nương bị thương đấy. - Viên đội lầm bầm nói, muốn để kéo dài trận đòn thù một cách ác ý, và mạo muội nắm tay nữ công tước kéo lại.
Francisco đuối sức dần, cuối cùng bị gục trước số đông. Anh cố sức vùng dậy, quỳ trên hai đầu gối, nhưng lại bị đạp ngã xuống một cách tàn nhẫn. Mặt đầy máu, quần áo rách nát, Goya gần như bị ngất xỉu.
Mãi về sau Don Rodriges mới định thần, nhận thức tình hình thực tế, hắn ra lệnh cho bọn thuộc hạ ngừng cuộc đánh lộn. Nhưng tình huống nháo nhào ầm ĩ đến nỗi hắn phải hô đến ba lần, chúng mới ngừng tay. Bọn lính vừa thở, vừa giãn cả ra.
Don Rodriges ra lệnh cho hai tên lính vào phòng riêng của Francisco thu xếp tất cả hành lý của chàng. Bốn tên khác khiêng Francisco ra khỏi phòng.
Maria Cayettana bước tới định ngăn chúng lại, nhưng cái nhìn lạnh băng của Goya đã làm nàng sững lại như bị đóng đinh xuống đất. Goya không nói một câu nào, nhưng đôi mắt anh biểu lộ tất cả lòng thù hận.
* * * * *
Con đường về Madrid như dài vô tận. Cuộc hành trình trở về này biến thành một cơn ác mộng, và chính Goya cũng phải tự hỏi không hiểu tại sao anh có thể chịu đựng nổi? Cuối cùng, anh cũng về đến xưởng vẽ. Giuanito, người bạn cố tri, đã đón nhận anh. Anh sống lại trong vòng tay những người bình dân giản dị ấy. Chỉ sau hai tuần, anh đứng dậy được và đòi bắt tay vào việc ngay.
Lúc này, cách nhìn của anh đã hoàn toàn thay đổi. Anh từ chối gợi lại thời gian ở Solina, không nghe những lời khuyên của Daparte và bạn hữu, cương quyết không vào triều kiến đức vua. Triều đình đã ra sắc chỉ biếm truất anh nhằm để anh cầu xin những ân điển và khôi phục lại chức vị. vẻ buồn bực, lầm lì, anh yêu cầu đưa bữa ăn lên tận phòng riêng, sống tù hãm trong một cuộc sống khép kín, không giao thiệp với người nào. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Goya làm việc suốt ngày, không nghỉ, vẽ đủ các thể loại. Nhất là những tranh biếm họa của anh trong thời kỳ này đã phản ánh trạng thái tâm hồn u uất trước cảnh sống tội lỗi và tù túng của xã hội phong kiến. Anh gọi loại tranh ấy là “Những chuyện kỳ quái”.
Một nhà xuất bản vội vàng tập hợp tranh biếm họa của anh, và cho in thành tập. Công chúng rất ngạc nhiên và thích thú đổ xô vào mua tập tranh “Những chuyện kỳ quái”, số ấn bản được phát hành đã bán hết rất nhanh. Francisco bắt đầu vẽ loạt tranh “Những chuyện kỳ quái” thứ hai, cũng với lòng sôi nổi vè tinh thần làm việc mê say như vậy, Giuanito và Daparte là những người đầu tiên phát hiện thấy hình ảnh nữ công tước Alper trong nhiều nhân vật của các bức tranh. Rồi chẳng mấy chốc cả Madrid đều nhận ra nàng dưới bộ quần áo người đàn bà nông dân, rồi dưới dáng dấp một người mẹ trẻ đứng đối mặt với một đội lính hành quyết, và có bức lại dưới hình ảnh một cô “maja” tầm thường.
Daparte là người duy nhất đưa nhận xét này ra với Francisco, nhưng với vẻ lãnh đạm, Goya yêu cầu anh bạn khòng nhắc tới chuyện ấy. Những người bạn gần gũi nhất của Goya cũng không thể hiểu đó là sự ám ảnh không dứt hay biểu hiện của một mối tình đau đớn mà Goya không thể nào quên? Song, hẳn là do những nhận xét của bạn bè mà sau này, người ta thấy bóng dáng nữ công tước ít xuất hiện trong các biếm họa mà chỉ còn trong những bức tranh lớn, dường như những hình ảnh ấy được thể hiện không có chủ định, từ trong phần sâu kín nhất của tâm hồn nghệ sĩ.
Sống như một nhà tu kín, Francisco mải miết làm việc. Nhưng một ngày kia, khi mặt trời chiếu vào xưởng vẽ những tia nắng ấm, báo hiệu đã sang hè, Giuanito bỗng đột ngột bước vào xưởng vẽ, anh ta không hề bối rối vì cái nhìn giận dữ của họa sĩ.
- Tôi không có thời gian đâu, Giuanito. Đi ra đi! - Goya càu nhàu.
Giuanito ngắm bạn, anh thấy Goya đã gầy và già đi. Anh chỉ còn là cái bóng của chính mình. Giuanito bình tĩnh đến ngồi trên cái ghế đẩu gần giá vẽ và nói :
- Tôi có tin về nữ công tước Alper đến báo để anh biết.
Goya tức giận đứng lên :
- Tôi không muốn nghe nhắc đến tên người ấy.
- Goya! Có lẽ anh chưa biết rõ nỗi đau khổ của Maria. Thời gian vừa qua nàng bị câu lưu và quản thúc ở một nơi xa. Nàng phải rời bỏ Madrid từ hơn một năm nay.
- Thì mặc người ta! Tôi chẳng quan tâm đến việc bà ta ở Madrid, Solina hay ở địa ngục.
- Hiện nay, nàng ở Madrid. Nàng vừa mới về hôm qua. - Giuanito dừng lại một chút trước khi nói tiếp, anh nhận thấy bàn tay Goya run rẩy - Goya, anh sống như người ngoài lề cuộc đời, song cuộc đời vẫn tiến tới. Anh muốn nghĩ thế nào thì nghĩ, nhưng thật may cho chúng ta, mấy tháng trước đây, quân Pháp đã không xâm lược khi Godoi tập trung toàn quân ở biên giới Bồ Đào Nha. Nhưng hiện nay, Bonaparte lại đưa quân áp sát vùng Pyrénée. Đó là sự thật. Nữ công tước quyết định phải ngăn chặn âm mưu của Thủ tướng Godoi, nàng đã...
- Tôi đã nói với anh rằng, sự có mặt của bà ấy ở đây chẳng liên quan gì đến tôi.
- Nàng đã trở về đây. Chiều qua, Thủ tướng Godoi đã đến gặp nàng. Ông ta muốn thuyết phục nàng về sự liên minh trong công cuộc vận động một phong trào ủng hộ đường lối thân Pháp của ông ta. Nàng đã chống lại và nói thẳng rằng, nếu ông ta nhân danh triều đình có hành động đàn áp nàng thì sẽ không bảo đảm xảy ra những cuộc bùng nổ của nhiều lực lượng chống đối ngay tại kinh thành. Giờ đây, thiên hạ chỉ bàn tán xôn xao về chuyện xung đột ấy. Những tổ chức ủng hộ nữ công tước đang chuẩn bị hành động.
- Thiên hạ có quyền hoan hô cổ vũ nữ anh hùng của họ. Họ muốn làm rùm beng thế nào tùy họ. Còn tôi, tôi muốn được yên thân. Thôi, cậu tha cho mình cái hình phạt ấy.
Giuanito không nghe anh, vẫn cứ ngồi không nhúc nhích. Anh ta nói tiếp :
- Sáng nay, tôi đã gặp nữ công tước. Nàng muốn biết tin tức của anh nên đã cho mời tôi đến. Khi tôi đến gặp nàng, tôi thấy trên mặt bàn của nàng có những ấn bản “Chuyện kỳ quái” của anh. Tôi để ý thấy nàng đã ngắm nghía rất lâu bức vẽ mà hình như anh đã thể hiện nàng trong đó. Tôi cho rằng hai người sẽ có nhiều chuyện để nói khi gặp mặt. Nàng sẽ đến ngay bây giờ đây.
Có tiếng chân bước nhẹ nhàng trên cầu thang, Giuanito vội đứng lên, chạy ra mở cửa, sau đó kín đáo bỏ ra ngoài. Francisco nhận ra tiếng bước chân và mùi nước hoa quen thuộc của Maria Cayettana, nhưng anh vẫn ngồi yên. Anh cảm thấy hơi thở của nàng gần bên và tim anh như thắt lại. Sau đó, anh thấy có tiếng cửa đóng lại, ý nghĩ có thể nàng sẽ bỏ đi làm Goya hoảng hốt. Nhưng anh nghe tiếng nàng gọi anh như thoảng trong hơi thở :
- Goya!...
Anh vẫn không quay nhìn lại.
- Goya, em hiểu là anh giận em, thậm chí khinh ghét em nữa, nhưng em cần nói để anh biết sự thật. Giữa em và Rodriges hoàn toàn không có chuyện gì cả. Hắn ta đến là để thi hành lệnh cấp trên bắt anh phải rời khỏi Solina.
Lúc ấy, như do phản ứng đột ngột, Goya quay hẳn người nhìn nữ công tước, đôi mắt sắc lạnh, hai bàn tay nắm chặt.
- Hắn ta có nhận được lệnh cấp trên cho quân lính đánh đập tôi tàn tệ không?
- Đám quân lính thấy anh đấu kiếm với hắn trong phòng khách, chúng chạy vào cứu nguy cho chỉ huy. Đó là sự hiểu lầm đáng tiếc.
- Rất đáng tiếc, nhưng chỉ cho tôi.
- Em rất đau buồn về những chuyện đó, mặc dù không phải lỗi tại em. Em khổ tâm vô cùng khi bị anh nghi ngờ và khinh ghét.
- Công nương lầm rồi. Tôi không yêu cũng không ghét bà.
Maria Cayettana chớp chớp đôi hàng mi, kéo sát chiếc khăn choàng bằng lụa mỏng vào người, cố nén xúc động.
- Em không bao giờ tin rằng anh có thể quên tình yêu thắm thiết giữa chúng ta. Em không thể tin rằng anh lại tàn nhẫn đến mức từ chối không nghe em trình bày sự thật. Cho dù là một can phạm thì cũng có quyền được bào chữa. Anh hãy nghe em, tình yêu của chúng ta không phải đến dễ dàng, nên cũng không thể dễ dàng dứt bỏ được.
- Còn gì mà phải nghe nữa?
- Như vậy là những giây phút trong dĩ vãng không có ý nghĩa gì đối với anh sao?
- Chúng ta sống với thực tại, thưa phu nhân. Dĩ văng chết rồi!
- Anh nói dối, Goya! Anh không thể quên em. Tình yêu trong chúng ta trong dĩ vãng không bao giờ chết. Em đã xem những tranh vẽ trong tập “Những chuyện kỳ quái” của anh. Em nhìn thấy gương mặt, hình bóng em trên từng trang vẽ. Nếu anh không còn yêu em, tại sao những hình ảnh ấy cứ luôn hiện ra dưới ngọn bút của anh như vậy? Hay vì anh muốn trả thù tình yêu được bắt đầu bằng bao nhiêu thử thách đau đớn này nên đã đem em ra làm trò giễu cợt?
- Tuyệt nhiên không phải thế. Tôi vẽ đúng như tâm hồn tôi xúc cảm.
Anh không thể thú thật rằng hình ảnh nàng đã chiếm lĩnh tâm tư anh, rằng anh luôn vẽ nàng là để cố gắng giải thoát mình khỏi những ám ảnh ấy. Dù anh không nói, nhưng Maria cũng đã linh cảm được điều đó. Song nàng rất tế nhị không để bộc lộ niềm vui, nàng chỉ nói nhẹ nhàng :
- Em tin vào tình cảm chân thật của anh.
Cảm thấy mình sắp bị khuất phục, Goya sợ sự đối mặt kéo dài thêm nữa nên tấn công một cách tàn nhẫn :
- Đã một thời hình ảnh công nương khắc sâu trong trái tim tôi. Trái tim tội nghiệp ấy nay đã chết rồi, Tôi xin nhắc là tôi rất ít thời gian. Đúng ra, tôi rất sung sướng được công nương đến thăm. Như vậy đỡ cho tôi phải cử người đến lâu đài Alper để lấy lại những bức tranh mà tôi đã bỏ lại ở Solina.
Maria Cayettana choáng váng như không tin ở tai mình. Ai lại nói những lời tuyệt tình đến thế? Nàng cố nén đau đớn. Với tư thế trang nghiêm như trong những giờ phút quyết liệt nhất, đôi mắt rướm lệ, nàng trả lời :
- Em biết không phải anh đòi lại những bức tranh ấy mà anh muốn lấy lại tất cả những mảnh vỡ cuối cùng của hạnh phúc tình yêu giữa chúng ta... em hy vọng rằng...
Nhưng dường như không còn đủ sức vượt lên nữa, nàng cúi gục đầu, nghẹn ngào không nói nên lời. Nàng lặng người đi một lúc sau mới trấn tĩnh lại được. Và khi sắp bước ra khỏi cửa, nàng mới thở dài nói nhỏ :
- Thôi, đành vậy, Goya, nếu anh dứt tình như thế... một ngày kia, có thể rồi cũng như em, anh sẽ học được điều này: “Trong tình yêu không có chỗ cho hận thù và lòng kiêu ngạo!”

Giáo hội Tây Ban Nha bắt đầu lo ngại quyền lực đang từ từ rời khỏi tay mình từ sau lễ đăng quang của Hoàng đế Napoléon. Chính vì thế chúng giãy giụa một cách tuyệt vọng để cố giành lại ưu thế, bằng những hành động đàn áp khủng bố trắng trợn và tàn bạo. Giáo hội đã cho bọn mật vụ tiến hành những cuộc vây ráp, bắt bớ hàng loạt. Gần như ngày nào cũng có cuộc thiêu sống những mụ phù thủy và hành quyết bọn người được gán tội là tà giáo.
Giáo hội còn quyết định giáng đòn trừng phạt vào những nhân vật cao hơn. Một bản danh sách những người nguy hiểm đối với giáo hội đã được bí mật xét duyệt và cơ quan mật vụ đã đến gõ cửa cả những tòa dinh cơ đồ sộ nhất Madrid.
Francisco Goya là một trong số những người đầu tiên được ghi trên bản danh sách bí mật ấy. Một đêm kia, anh bị bắt giữ mà không tuyên bố vì lý do gì. Họ chỉ cho anh vài phút để mặc quần áo, sau đó anh bị nhốt xuống hầm kín của tòa án giáo hội.
Cái hầm anh bị nhốt ở sâu dưới lòng đất. Nó là một cái ngách hẻm ẩm thấp và hôi hám, không có khí trời và ánh sáng, trong hầm lúc nhúc chuột bọ, chỉ có một tấm ván dùng làm giường nằm. Bọn lính gác mặc toàn đồ đen, âm thầm lặng lẽ, một ngày hai lần chúng mang bữa ăn đến cho anh. Bữa ăn gồm nước súp loãng và bánh mì đen. Không một ai được phép đến thăm tù nhân. Anh biết là những hầm bên cạnh đều có người bị nhốt nhưng tường ngăn quá dày nên không một tiếng động nào vọng qua được. Tình cảnh giống hệt như nằm dưới đáy mộ sâu. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Trong màn tối âm u đó, chỉ có gương mặt trong sáng của Maria Cayettana ám ảnh anh. Anh tự nghiêm cấm mình không được nghĩ đến nàng, sợ sẽ hóa điên. Để duy trì sức sống, anh cố tưởng tượng đến những tác phẩm mà anh sẽ hoàn thành sau khi được phóng thích. Nhưng anh biết đó chỉ là hy vọng hão huyền. Giáo hội không buông tha những tù nhân của chúng. Những con người khốn khổ này chỉ còn một con đường để trốn chạy là cái chết.
Một ngày nọ, có ba người trùm vải đen kín mít đến dẫn anh lên mặt đất. Ánh sáng ban ngày đột ngột làm anh lóa mắt. Thân hình tiều tụy ốm yếu, hai mắt bị quáng lòa. Anh cảm thấy dửng dưng với tất cả. Anh biết là chúng đang sửa sang người ngợm và quần áo cho anh. Mấy tên lính cắt tóc, cạo mặt cho anh, mặc cho anh một chiếc áo bằng vải thô. Chúng đưa đến một miếng bánh và thịt cừu, nhưng anh chỉ ăn được vài miếng vì dạ dày bị co bóp không chịu nổi. Nghĩ đến những ngày bị cái đói triền miên dày vò, anh bỗng cất tiếng cười sằng sặc. Bọn quân lính lắc đầu ái ngại. Họ đưa mắt nhìn nhau như ngầm bảo: “Lại một tù nhân hóa điên vì bị quỷ ám”.
Tuy vậy, bọn chúng vẫn im lặng và khi Goya ra hiệu không ăn nữa, thì chúng dìu anh vào một căn phòng rộng có vòm trần rất cao. Đó là tòa án giáo hội.
* * * * *
Anh đưa mắt nhìn quanh lo lắng.
Một hành lang dài chạy dọc theo gian phòng lớn, trong đó anh thấy đông đảo những nhà quý tộc, những mệnh phụ phu nhân, những ông lớn bệ vệ đứng chen chúc, cố vươn cổ ra nhìn bằng đôi mắt tò mò chăm chú.
Anh nhìn đám đông nhớn nhác ấy một lượt, khi biết rằng không có Maria Cayettana ở đây, anh không để ý đến họ nữa. Bọn lính dẫn anh đến trước bục của tòa án và ra hiệu cho anh quỳ lạy. Nhưng anh chỉ hơi cúi đầu chào ba vị quan tòa rồi lẳng lặng ngồi xuống chiếc ghế mà người ta để cho anh.
Sau đó, lão công tố viên trưởng bước tới trước bục, cúi chào các vị thẩm phán quan, rồi quay sang Francisco.
- Anh là Francisco Goya, nghệ sĩ tà giáo?
- Tôi là Goya, họa sĩ. - Anh trả lời với một vẻ bình tĩnh mà chính anh cũng phải kinh ngạc.
- Anh biết là nếu anh không khai đúng sự thật trước tòa thì anh sẽ bị phanh thây chứ?
- Tuy không biết rõ chi tiết ấy, nhưng tôi nghĩ sự việc này sẽ kết thúc một cách không lấy gì làm vui vẻ.
Lão công tố viên trưởng cau mày, rút ra dưới áo một tập ấn bản “Những chuyện kỳ quái” :
- Tập sách này xuất bản mang tên anh. Anh có thú nhận anh là tác giả những bức họa này không?
- Sao phải thú nhận? Chính việc vẽ và in tranh ấy làm tôi sung sướng và hãnh diện chứ!
- Thưa quý tòa, - Lão công tố nói luôn - chính can phạm đã tự buộc tội rồi đấy. Tôi xin lấy một bức vẽ bất kỳ trong tập tranh này để chứng minh. Như bức tranh có nhan đề: “Lời vàng ngọc”. Trong bức tranh thể hiện những giáo đồ đang say sưa nghe lời thuyết giáo của một con vẹt! Tại sao anh dám coi những giáo sĩ truyền đạo như những con vẹt?
- Không, tôi chỉ coi rằng có một số nào như vậy. Không ít những bọn mà chính chúng sẽ phát run lên vì sợ hãi nếu chúng phải ra trước những tòa án xử kín buộc những người lương thiện vào tội chết.
Đôi mắt lão công tố run lên vì tức giận, nhưng lão cố nén cơn phẫn nộ :
- Còn đây là một bức vẽ khác được đặt tên “Tác phẩm của anh hàng mã”. Trong bức tranh, ta thấy một cái áo lễ với những phục sức của một giáo sĩ truyền đạo treo trên một cái cây, phía dưới là đám tín đồ quỳ gối. Nói khác đi, anh muốn chỉ ra rằng họ đều là bọn mù quáng điên rồ.
Francisco đứng bật dậy, bàn tay nắm chặt, nhưng anh phải cố nén để bình tĩnh lại.
- Tôi không cho phép ông diễn giải sai ý nghĩa những tranh vẽ của tôi. Những con người ấy không tôn thờ và quỳ gối trước những hình tượng ông giáo sĩ đâu. Họ quỳ gối trước một thằng bù nhìn.
- Thì một thằng bù nhìn mang lễ phục một giáo sĩ! Vậy mà anh dám nói là anh không nhạo báng nhà thờ.
- Trái lại chính là tôi tìm cách nâng cao uy tín của nhà thờ mà tôi yêu mến và tôn kính. Ngày sống ở Roma, tôi đã biết rõ nhà thờ, đã thấy nhà thờ cứu trợ, an ủi và nâng đỡ những người nghèo khổ, những kẻ bị đè nén. Nhưng tôi xin nói ngay rằng đó không phải là ở Tây Ban Nha. Ở đất nước này đây, dân chúng rên siết và quằn quại kêu gào vì những đau đớn bất hạnh của họ, song nhà thờ thì không nghe thấy gì hết.
- Thật thế không? Và tại sao lại như vậy?
- Chính là vì ảnh hưởng đen tối và quái đản của giáo hội. - Goya nói khẽ nhưng rành rọt, biết rằng nói thế là ký nhận vào bản án tử hình của mình, nhưng anh uất ức đến không còn kiềm mình được nữa. Biết bao nhiêu con người tài năng của đất nước, những con người đức độ, đầy lòng hy sinh bị ép chặt và mòn mỏi trong sự kìm kẹp của pháp chế và giáo luật. Những nỗi kinh hoàng đã xâm chiếm họ như một thứ tật bệnh, nếu họ vùng vẫy để thoát khỏi cái bóng tối của thời Trung cổ ấy thì tòa án, như kiểu tòa án pháp đình đây, sẽ có cách làm cho họ phải câm lặng vĩnh viễn.
Ba vị quan tòa chụm sát vào nhau và trao đổi thầm thì. Rồi vị thẩm phán ngồi bên phải tuyên bố :
- Cuộc thẩm vấn tiếp tục.
- Tôi xin tòa pháp đình lưu ý đến hai bức vẽ khác nữa, chúng là những bằng chứng mạnh mẽ nhất để kết tội tên họa sĩ tà đạo đang đứng trước tòa đây. Goya, có phải anh đã vẽ cái hội đoàn những mụ phù thủy này không? Bức tranh thể hiện một thứ lễ rao giảng ma quỷ do một con bò rừng đầu đội một vòng nguyệt quế chủ tọa?
Francisco hầu như quên mất tranh vẽ ấy, bức tranh mà hầu tước Doduna đã mua của anh từ lâu. Anh không nín cười được.
- Lời bình giảng của ông công tố hay thật! Tôi muốn tránh cho ông khỏi mất công đặt cho tôi nhiều câu hỏi khác về bức họa này. Tranh vẽ này đả kích những thói mê tín dị đoan của những người nông dân lạc hậu nước ta. Chính vì ông biết rõ đời hoạt động của tôi, nên chắc ông không thể quên rằng một Hồng y giáo chủ Italia đã từng viết cho tôi một bức thư dài, tỏ ý tán thành và ca ngợi bức vẽ này.
Lão công tố không nói gì, sắc mặt nhợt nhạt của ông ta càng tái thêm. Ông ta quay nhìn về phía cuối phòng và khoát tay ra hiệu. Hai người tiến lên, một người vác cái giá vẽ, người kia mang một bức họa cỡ lớn phủ một tấm vải đen. Những người dự phiên tòa đều chen lên phía trước để nhìn. Francisco nhận ra Don Manuel dé Godoi cũng có mặt trong phiên tòa. Goya chưa kịp nghĩ xem ông ta đến đây để làm gì thì lão công tố đã nói :
- Goya, dưới tấm vải che này, có chân dung một người mà anh đã vẽ. Bức họa này đã bị lên án là một họa phẩm đồi trụy mang tính chất tà dâm dơ bẩn. Đây là một hành động chống lại Thượng đế, chống lại con người.
- Tôi không bao giờ vẽ bức tranh nào mang ý nghĩa như thế.
- Anh có nhận là đã vẽ một người đàn bà khỏa thân?
- Dĩ nhiên. Có người họa sĩ nào lại không từng vẽ những người khỏa thân? Tôi đã vẽ đến cả hàng chục tranh khỏa thân ấy chứ.
- Goya, anh phải hiểu rằng vẽ người trần truồng là một tội đáng chết.
Tức giận đến nghẹn thở, Francisco lắp bắp :
- Ai nói vậy?
- Giáo hội.
- Nếu vậy tất cả họa sĩ bậc thầy từ thời xưa, dù họ có trung thành tận tụy đến thế nào cũng đều là những kẻ có tội và đồng minh của ma quỷ cả ư?
Một vị quan tòa cựa mình trên ghế, Goya nói tiếp :
- Nếu thế, tôi xin nói thêm rằng cả đức Chúa và tất cả những vị giáo chủ đều là những kẻ phạm tội vì đã khuyến khích và đồng tình với cái tội đáng chết ấy, nếu lời nói của ông công tố là đúng. Tôi đã từng nhìn thấy biết bao nhiêu hình tượng người khỏa thân ở tòa thánh Vatican và trong hầu hết các lễ đường ở Italia.
Một phút im lặng nặng nề đè nặng lên phiên tòa. Sau cùng lão công tố đưa tay lật tấm vải đen phủ trên bức họa, để lộ ra chân dung nàng công tước Alper trong bức họa, mà trước đây, đôi bạn tình đã đặt tên cho nó là “Maja khỏa thân”.
Bằng một giọng dõng dạc, lão công tố viên trưởng nói lớn :
- Các bức tranh xấu xa, tục tằn này giúp tôi không phải bình luận gì thêm cả.
Francisco đứng lên, anh nói to át cả những lời cuối cùng của viên công tố :
- Chẳng có gì là xấu xa, tục tằn cả. Tôi đã vẽ nó để ngợi ca và tỏ lòng tôn kính cái đẹp, ngợi ca người đàn bà. Và cái đẹp của người đàn bà là một sáng tạo của Thượng đế.
Bao nhiêu con mắt đều đổ dồn vào nhìn anh, vị quan tòa ngồi ở phía bên phải, cúi hẳn xuống để nhìn anh rõ hơn. Rất rõ ràng là sự phẫn nộ của Goya hết sức chân thành, không có chút gì là cường điệu giả dối.
- Chính người buộc tội tôi đã tự lột bỏ bộ mặt nạ che trên cái phần đồi trụy trong ý tưởng và tâm hồn ông ta. Thưa các vị thẩm phán, phải chăng người ta thuyết phục các vị cũng phải suy nghĩ rằng bức họa này là sự khêu gợi về dục tính, là sự khuyến khích những sa đọa nhục thể?
- Đúng thế! - Lão công tố buộc tội quát lên - Đó là chân dung của sự dâm ô đồi trụy.
Francisco nhìn ông ta từ đầu đến chân.
- Sự dâm ô đồi trụy là những điều tội lỗi xấu xa chỉ có trong nhận thức của những người xem tranh. Thân thể tự nhiên của người đàn bà là tác phẩm của tạo hóa. Còn cái ý thức hổ thẹn về sự khỏa thân ấy là sản phẩm của tính gian manh.
- Ngài Goya, ngài tự bào chữa với những luận lý chặt chẽ và đúng chỗ. - Vị thẩm phán nhiều tuổi nhất nói tiếp lời anh. Qua giọng nói, không thể đoán được là ông ta có tán thành anh hay không? - Anh hãy trình bày thêm cho tòa biết về tín ngưỡng của anh.
Francisco nghĩ thầm, họ yêu cầu anh trình bày những quan điểm của anh về xã hội. Cái vẻ hiền từ giả tạo ấy là thứ cạm bẫy quen dùng của tòa án giáo hội. Nhưng anh sống với lòng tin của anh và sẵn sàng xả thân vì nó. Vả lại, anh cũng đã đi quá xa để có thể lùi bước trở lại.
- Tôi tin tưởng một cách vững chắc rằng Thượng đế vốn nhân từ. Nghĩa vụ những con người ở cõi đời này là phải làm mọi cách để học theo tấm lòng ưư ái vô cùng của đấng cao cả ấy. Nhưng để thực hiện được nghĩa vụ ấy, con người phải được tự do, và tất cả mọi người trong xã hội đều phải được bình đẳng. Tôi không phải là người đầu tiên suy nghĩ như vậy, thưa các quan thẩm phán. Các vị là những bậc thầy trong lĩnh vực thần học, hẳn các vị phải nhớ những lời của Hồng y giáo chủ Berlasman. Vị giáo chủ này đã nói quyền cai quản xã hội là do Thượng đế ban phát, nhưng lại phải được thực hiện với sự chấp thuận của đông đảo người đời. Ông cũng đi đến mức xác nhận rằng, khi dân chúng có những lý do chính đáng, họ có thể thay đổi cả chính thể bộ máy nhà nước theo ý muốn của họ.
Những tiếng trầm trồ ngạc nhiên thốt ra một cách lạ lùng thán phục. Nhiều tiếng ồn ào nổi lên trong đám đông. Một quan tòa, dùng cái búa nhỏ bằng ngà, đập xuống bàn để yêu cầu giữ trật tự.
Nhưng tiếng xôn xao ầm ĩ không dứt. Ông ta phải nói thật to để mọi người nghe rõ.
- Ngài Goya, tiếc cho ông đã chọn lầm đường, không đúng với thiên bẩm của ông. Đáng lẽ ông phải làm nghề trạng sư. Tôi thật ngạc nhiên thấy tại sao ông không công khai ủng hộ Bonaparte!
- Nếu Hoàng đế Napoléon thật sự mang đến cho chúng ta tự do và bình đẳng thì tôi ứng hộ ông ấy.
Phải dùng đến lực lượng lính cận vệ mới duy trì được trật tự và giữ cho công chúng khỏi náo động. Francisco quay đầu nhìn lại, anh thấy Don Manuel dé Godoi ngồi ở hàng ghế thứ nhất đang viết trên một tờ giấy xé trong một quyển sổ nhỏ. Ông ta gọi một lính cận vệ, đưa tờ giấy và ra lệnh chuyển lên cho các vị quan tòa.
Người cao tuổi nhất trong các vị thẩm phán đọc đi đọc lại, xong chuyển cho hai người kia cùng đọc kỹ nội dung viết trong tờ giấy nhỏ. Ba cái đầu chụm vào nhau thầm thì hội ý, trong khi ấy, lão công tố viên trưởng nhìn họ một cách kinh dị.
Khi vi chánh án cao tuổi nhất cất tiếng nói thì gian phòng xử án đã trở lại yên tĩnh.
- Ngài Goya! Ông có tài năng đặc biệt nên đã được bổ nhiệm vào chức vụ họa sĩ triều đình. Ông cũng có những bạn hữu ở cương vị cao của chính phủ, quan tâm đến ông. Triều đình gửi tới bản tòa một thông điệp yêu cầu sự khoan hồng đối với một tài năng của đất nước. Tòa án chấp nhận thỉnh cầu ấy.
Bàng hoàng, hồi hộp đến nghẹt thở, Francisco không thể tin rằng anh được tự do.
* * * * *
Các quan tòa đứng lên và rời khỏi phòng xử án. Lão công tố viên trưởng âm thầm đi theo vẻ kinh ngạc lộ rõ trên nét mặt. Bọn lính cận vệ dắt Goya vào một căn phòng nhỏ và bảo anh ngồi chờ để chúng về nhà anh lấy quần áo. Đúng lúc đó, Godoi đi tới :
- Tôi đến chúc mừng ông được vô can, ngài Goya.
- Thưa ngài Thủ tướng, tôi biết tôi được tự do là nhờ ngài.
- Đó chỉ là cái màn che bên ngoài. Đúng thế, nhìn qua bề ngoài thì có vẻ như vậy. Sự thật, ông được vô can chính là do những quan điểm chính trị của ông về thời cuộc, và do những sự trùng hợp ngẫu nhiên rất may mắn cho ông.
- Dù sao tôi cũng cảm ơn ngài Thủ tướng. - Francisco nói một cách thận trọng, vừa tự hỏi không hiểu ông ta đòi hỏi điều gì ở mình để đánh đổi lại.
- Tôi biết ông đang ngần ngại chuyện gì. Ông không phải bận tâm, vì ông đã trang trải xong món nợ ấy của tôi đối với ông rồi. Và tiện đây, tôi xin thông báo chính thức để ông biết rõ tình hình. Việc Napoléon chuẩn bị xâm lược Tây Ban Nha không còn là chuyện bí mật nữa. Theo như tôi được biết, nếu không có gì thay đổi, thì quân đội Pháp sẽ tiến vào Madrid vào cuối mùa hè này.
- Tôi hiểu.
- Tôi đang băn khoăn tự hỏi. Tại sao đồng bào ta lại tỏ ra không chấp nhận cái việc không thể tránh khỏi ấy? Tôi cũng rất ngạc nhiên vì một số đông sĩ quan đã xin giải ngũ mà không chịu thỏa hiệp trong chiến lược liên minh với nước Pháp. Sự ngu xuẩn của họ làm tôi chán ngán. Nhưng dù sao tình hình này cũng chính là một lợi điểm trong kế sách của chính quyền đang dùng để khuất phục giáo hội.
Francisco nhướng mày, vẻ kinh ngạc.
- Rất nhiều nhân vật trong tầng lớp đại quý tộc đã đến dự phiên tòa xử vừa rồi. Có những tin đồn về việc ông tán thành, và bênh vực Napoléon. Có thể ông không hề có chủ ý ấy, nhưng với những lời lẽ biện luận của ông trước tòa án, ông đã trở thành một “người hùng” trên trận tuyến ủng hộ Bonaparte. Bản thân Hoàng đế Napoléon Bonaparte sẽ rất cảm ơn ông, tôi có thể cam đoan với ông điều ấy. Trong khi chờ đợi một cuộc chuyển biến lớn của đất nước, tôi rất sung sướng được sự ủng hộ và cộng tác của ông vào cuộc liên minh này. Chao ôi! Thật có ít người Tây Ban Nha suy nghĩ được như ông.
Francisco chợt có ý nghĩ là các bạn hữu của anh sẽ tưởng lầm rằng anh đã mua tự do bằng những lời lẽ biện thuyết bênh vực Napoléon Bonaparte trước tòa án. Giờ đây anh hiểu là anh đã điểm trúng yếu huyệt của pháp đình vì nếu người Pháp xâm chiếm Tây Ban Nha thì giáo hội sẽ không muốn chọc giận một vị Hoàng đế có khả năng xóa bỏ pháp đình chỉ bằng nét bút gạch ngang ấy.
Thủ tướng Don Manuel nhận thấy những cảm xúc thay đổi trên nét mặt Goya, ông ta cười một cách dịu dàng :
- Cũng còn một lý do nữa hết sức quan trọng, đã giúp ông trở lại cuộc sống ở Madrid, thưa ngài Goya. Có một người mà cả hai chúng ta đều quen biết đã trở thành một biểu tượng của lòng ái quốc, như là ngọn cờ tập hợp những lực lượng đối kháng của dân tộc Tây Ban Nha chống lại người Pháp. Tất cả bọn người mang danh là yêu nước đó đã bám vào váy người đàn bà ấy...
Ông Thủ tướng ngừng lại một lát tỏ vẻ rất thỏa mãn về mình. Rồi ông ta nói tiếp bằng giọng đạo đức giả.
- Thiên hạ đã bàn tán rất nhiều về quan hệ yêu đường giữa ông và bà công tước. Chuyện đó là tất nhiên... Người ta nói một cách mập mờ, có một cuộc liên minh giữa hai người... Nhưng hôm nay những kẻ nhiều chuyện ấy cũng có mặt trong phòng xử án. Việc đó hẳn cũng chỉ là chuyện tình cờ, họ đã tận mắt nhìn thấy vật chứng của câu chuyện tình ái được xầm xì bàn tán bấy lâu. Không còn ai nghi ngờ gì nữa...
Như vậy rõ ràng là Thủ tướng Don Manuel đã biết trước việc công tố viên công khai đưa bức họa “Maja khỏa thân” ra trước tòa và ông ta đã cẩn thận lựa chọn những người đến tham dự trong phiên xử án. Francisco muốn tung một cú đấm vào giữa bộ mặt gian xảo và thỏa mãn của ông ta, nhưng anh cố kìm lại. Anh nhớ rằng anh còn đang đứng trong tòa án giáo hội, vẫn còn đang mặc bộ quần áo tù, và nếu anh đánh Don Manuel lúc này thì lập tức sẽ lại bị bắt và ném xuống hầm kín.
- Tôn ông thấy đấy. - Thủ tướng Godoi nói tiếp - Tôn ông đã giúp một tay đắc lực vào việc hạ uy tín bà công tước ấy. Dù sao bà ta cũng sẽ trở thành một trò cười cho thiên hạ. Chẳng còn ai tin bà ta nữa, khi toàn thể đất nước này, biết rõ người tình cũ của bà ta, nhà họa sĩ vẽ bà ta hoàn toàn lõa lồ là một người tín nhiệm Napoléon Bonaparte, lại là người thù địch gần gũi nhất của bà ta...
Ngừng lại một lúc. Thủ tướng Godoi nói tiếp với nhiều hàm ý :
- Tôn ông thấy đấy. Quả là không đơn giản chút nào cả!
Vẻ mặt mệt nhọc uể oải, Thủ tướng Godoi cáo từ ra về. Trước khi quay bước, ông ta còn nói thêm :
- Chúc tôn ông mạnh giỏi, ngài Goya.
Bọn vệ binh đứng nghiêm chào Thủ tướng và hộ tống ông ta ra xe. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Chỉ khi gieo mình xuống những nệm gối trong xe, ông ta mới để tắt nụ cười trên môi. Ông ta thở dài nói với người tùy viên ngồi chờ ông trong xe :
- Ta đã tước bỏ hết nọc độc của nó nhưng con điếm ấy vẫn còn nguy hiểm. Bây giờ là lúc phải hành động, hành động ngay lập tức. Hãy trình lại cho ta biết Dona Anita vẫn đang làm việc theo chỉ thị của ta?
- Dạ vẫn còn đấy.
- Tốt lắm. Gọi cô ta đến ngay. Nhưng phải cẩn thận, ta không muốn gây thêm những vụ rắc rối. Anh còn giữ thứ bột hóa học mà ta tịch thu của nhà bào chế dược phẩm ở Gremade, bị tình nghi là đầu độc vợ không? Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
- Dạ thưa ngài Thủ tướng, còn.
- Được! Phải kết thúc như là một căn bệnh tự nhiên... Phải, một cái chết từ từ... không gây một phản ứng nào trong đời sống xã hội... Đúng là phải thế.
Don Manuel ngả đầu trên những chiếc gối mềm trong xe, rồi lau mũi bằng chiếc khăn tay có tẩm nước hoa thơm ngát. Đoạn ông ta nói tiếp giọng mơ màng :
- Có biết bao nhiêu thủ đoạn tinh vi để loại bỏ một kẻ thù! Ta không thể ca ngợi những tiến bộ tuyệt vời của nền văn minh khoa học. Ôi! Thật đáng tiếc biết chừng nào, nàng là con người nhan sắc! Ta vẫn ân hận là riêng ta đã không có những thành công về mặt tình cảm đối với nàng.

Hai trăm năm mươi ngàn quân lính Pháp, những binh sĩ trong đội quân viễn chinh đã từng chiến thắng trên khắp chiến trường châu Âu đã hùng dũng tiến vào đất nước Tây Ban Nha, giương cao quốc huy hình phượng hoàng của nền đế chế Pháp quốc.
Các binh đoàn chiến đấu Pháp tiến vào Tây Ban Nha theo đường biên giới bỏ ngõ, không gặp một lực lượng chống trả nào.
Đại bộ phận công dân trong nước, câm lặng, cắm cúi vào những công việc lao động thường ngày của họ, tỏ vẻ không quan tâm lắm đến việc gì khác. Họ chờ đợi Napoléon biểu thị tình hữu nghị của ông ta, trước khi họ chấp thuận cuộc liên minh không bình đẳng ấy.
Francisco Goya thuộc số ít người tin tưởng thành thật vào một ánh bình minh mới đã bắt đầu chiếu rọi trên đất nước Tây Ban Nha. Anh không giấu diếm tình cảm của anh. Sự tin tưởng của anh vào Hoàng đế Napoléon Bonaparte đã lây sang một số họa sĩ ủy viên của Viện Hàn lâm. Theo anh, họ cũng bắt tay cộng tác với những người đi chinh phục. Một số văn nghệ sĩ cũng làm theo.
Cuộc sống phù hoa trước đây ở kinh thành nay không còn nữa. Từ khi Napoléon kéo quân vào chiếm đóng, người ta đã bớt những cuộc tiếp đãi ở các phòng khách, nhiều quán rượu đóng cửa. Và Goya cũng không có tin tức gì về nữ công tước.
Một bầu không khí ngột ngạt u uất bao trùm khắp đất nước. Một cái gì nung nấu âm ỉ, bóp thắt trái tim giống như trong trạng thái hồi hộp chờ đợi một sự bùng nổ.
Giữa lúc ấy, Napoléon đã đột ngột giáng xuống một đòn thật mạnh. Trong một đêm, ông ta bắt toàn bộ hoàng gia Charles IV đưa về nước Pháp mà không một ai hay biết, dân chúng chưa kịp định thần thì lại nhận tiếp luôn một đòn mới nặng nề hơn. Hoàng đế Charles IV buộc lòng phải thoái vị theo ý của Napoléon Bonaparte, ông ta chọn đưa hoàng thân Joseph là anh ruột của ông ta lên kế vị ngai vàng của dòng họ vua theo đạo giáo.
Riêng Don Manuel dé Godoi vẫn giữ chức vụ Thủ tướng. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Dân chúng bị đột ngột trước những biến cố ghê gớm của đất nước, nhưng vẫn giữ thái độ bất động khó hiểu. Lễ đăng quang của Hoàng đế Joseph đã được tiến hành yên ổn không gặp trở ngại nào.
Đến cả Francisco cũng rất ngỡ ngàng trước sự xoay chuyển của tình hình theo một chiều hướng khác hẳn với mọi điều dự đoán trước đây.
Một mình trong xưởng vẽ, anh suy nghĩ về những sự kiện mới ấy và cảm thấy rất lo lắng. Anh chẳng nghĩ gì đến ăn uống và cũng không thể cầm bút vẽ nổi.
Khi Giuanito sau nhiều ngày vắng mặt trở về, anh thấy trong người nhẹ nhàng như trút bỏ được nỗi buồn bực. Vậy là đã có người bạn tâm huyết, anh có thể bàn luận về tình hình mới của đất nước. Nhưng bạn anh nhìn anh bằng đôi mắt âm thầm, không nói năng gì, vào phòng riêng đóng cửa lại.
Francisco nghe thấy anh ta đi lại trong phòng. Tò mò, Francisco đẩy cửa bước vào. Giuanito dang thu xếp hành trang, nghe tiếng Goya, anh quay lại. Nhìn Goya một cách đăm chiêu, rồi nói băng giọng mỉa mai :
- Thế nào, Goya, anh thỏa mãn rồi chứ? Nếu người ta nói với tôi rằng: Anh, họa sĩ Francisco Goya đã trở thành một gã tay sai dơ bẩn thì thật tình tôi sẽ không tin đâu.
Francisco bỗng nổi giận, con người ngay thẳng trong anh như bị xúc phạm. Anh mà là một gã tay sai ư? Anh quát lên, mặc dù thâm tâm anh không muốn :
- Tôi là một nghệ sĩ. Tôi vẽ những chân dung người ta đặt hàng. Tôi không chịu ơn hoặc mắc nợ ai hết.
Giuanito rút ra một con dao dài có chuôi bằng sừng, rồi giắt vào trong ống của chiếc ủng bên phải. Rồi anh khoát mạnh tay chỉ ra ngoài cửa sổ.
- Anh sống ở thế giới nào, Goya? Anh không biết những gì xảy ra ngoài kia sao? Chúng đến ăn cướp nốt chút gì còn lại của ta và đặt cho ta một thằng bù nhìn.
Giuanito kiểm tra lại khẩu súng lục, biết chắc súng đã được nạp đạn, anh giắt vào thắt lưng dưới lần áo lót. Đoạn anh đưa mắt nhìn khắp gian phòng nhỏ một cách lưu luyến, rồi thở dài :
- Anh là một họa sĩ có tài, điều đó cho phép anh làm tất cả những việc theo ý anh. Còn tôi, tôi chỉ là một con người khốn khổ. Nhưng tôi muốn có quyền làm người. Goya, anh có chúc tôi lên đường may mắn không?
- Tất nhiên phải chúc anh may mắn rồi. Nhưng anh đi đâu?
- Đi chiến đấu chống quân chiếm đóng. - Anh chàng hộ pháp trả lời một cách đơn giản.
- Anh điên à? Anh tin rằng anh có thể chống lại đội quân hùng hậu ấy sao?
- Cứ phải làm thử.
- Các anh định dùng những khẩu súng lục và những con dao cổ lỗ, lao vào chống một đội quân hùng mạnh và ghê gớm nhất châu Âu?
- Goya, đã từ bao năm nay, tôi được nghe nói đến nhân quyền. Tôi muốn tất cả những người Tây Ban Nha đều bình đẳng. Dưới triều đại cũ chúng ta không có tự do. Giờ đây chúng ta lại thêm hai lần trói buộc. Cứ cho rằng hiện nay có hai trăm năm mươi ngàn lính Pháp chiếm đóng trên đất nước ta. Nhưng chúng ta có hàng triệu người, chúng ta sẽ biết cách chiến đấu. Sẽ đánh chúng ở khắp nơi. Phá hoại tiếp tế, đánh vào hậu phương của chúng. Từ trên cửa sổ các tầng gác chúng ta bắn vào các lực lượng tuần tra của chúng. Và, chúng tôi sẽ không bỏ cuộc chiến đấu này trước khi chưa đuổi sạch đến tên lính Pháp cuối cùng ra khỏi đất nước Tây Ban Nha. Chúng tôi sẽ giành được tự do bằng chính bàn tay của mình. Sau đó, liệu hồn cho những kẻ nào muốn tước đoạt nó từ chúng tôi.
Đúng là một bài diễn văn hùng hồn và cảm động, đầy chân tình và dũng cảm. Nhưng, Francisco vẫn không dứt bỏ được những quan điểm cũ của mình, những ý tưởng chân thật và ấu trĩ mà anh đã bênh vực trong bao năm nay.
- Ta phải để cho Napoléon có thời gian thực hiện những lời hứa của ông ta. Chúng ta cũng chưa thể biết ông ta có đối xử với chúng ta như một đất nước bị chinh phục không?
- Sao lại không? Khi một tên trộm vào nhà anh, xin đừng chờ xem nó sẽ lấy của anh thứ gì. Anh phải đánh chết nó trước khi nó cướp đoạt tài sản của anh. Goya, tôi không chào vĩnh biệt anh mà chỉ xin chào tạm biệt. Tôi biết rồi anh sẽ mở mắt ra và sẽ đi theo chúng tôi. Mặc cho ai nói thế nào thì nói, riêng tôi, tôi hiểu anh và vẫn còn tin anh.
* * * * *
Còn lại một mình trong xưởng vẽ, Francisco lại cảm thấy cô độc và ngờ vực. Nếu Giuanito nói đúng thì ra anh đã bị Don Manuel lợi dụng trong việc phản bội quyền lợi đất nước Tây Ban Nha và bôi nhọ phẩm giá của Maria Cayettana.
Francisco đang đi lại một cách bực dọc trong xưởng vẽ thì có tiếng gõ cửa. Anh mở cửa và thấy một người đứng trước bậc thềm.
Thoạt nhìn Goya không nhận ra ngay viên thiếu úy cận vệ Don Rodriges Sanches, anh ta mặc bộ quần áo rất lịch sự.
Như có phản ứng tự nhiên, do nhớ lại chuyện cũ, anh nhảy một bước đến chỗ để thanh kiếm. Nhưng người khách giơ tay lên với một nụ cười đượm buồm :
- Vô ích, ngài Goya, tôi không có vũ khí.
Francisco nhìn lại anh ta và thấy anh ta nói thật. Anh dịu giọng :
- Xin lỗi. Mời ông vào nhà.
- Cám ơn Ngài. Ngài thay đổi nhiều quá, ngài Goya.
- Cả ông cũng thế.
Hai người yên lặng nhìn nhau như dò xét. Sau đó, viên sĩ quan ngẩng đầu lên và nói :
- Chắc tôn ông tự hỏi, tôi đến đây có việc gì?
Francisco khẽ gật đầu, không trả lời.
- Đối với tôi, việc đến thăm ông thật không dễ dàng. Tôi muốn mình phải cư xử như một người thẳng thắn, có nghĩa vụ phải làm sáng tỏ nhiều điều vướng mắc đang đè nặng lên tâm tư của ông, nhất là sau những chuyện xảy ra trong lần gặp gỡ cuối cùng của chúng ta. Tôi nhận ra rằng lúc ở Solina, tôi cũng quá nông nổi bồng bột. Lẽ ra tôi phải bình tĩnh và suy nghĩ thận trọng hơn. Vì tôi rất hiểu tâm sự và tình yêu của ông. Đối với ông, trước sau tôi vẫn có cảm tình.
- Ông đã biểu thị cảm tình ấy với tôi một cách quá ác liệt đấy.
- Có thể ông sẽ không tin tôi, và tôi cũng không dám trách ông. Nhưng xin ông nhớ cho rằng, tôi không hề ra lệnh cho quân lính của tôi hành hung ông. Tôi xin nói với ông sự thật ấy bằng lời nói danh dự của một người cầm kiếm. Tôi có lý do để gợi lại những chuyện đã qua. Tôi hy vọng ông sẽ nghe tôi và tin những lời tôi nói với ông đây.
- Tôi sẵn sàng nghe, Don Rodriges.
- Nữ công tước Alper đang bệnh rất nặng.
Francisco cảm thấy tim mình như quặn thắt lại, nhưng anh cố giấu nỗi lo lắng.
- Tôi rất buồn vì biết tin ấy. Tôi xin ông chuyển giúp những lời thăm hỏi của tôi và chúc bà công tước chóng bình phục.
Don Rodriges lắc đầu một cách ngao ngán :
- Tôn ông từ chối không muốn hiểu rõ sự thật sao?
- Tôi từ chối không tranh chấp với ông nữa. Nhưng... nhưng tôi không cho phép ông khinh thị tình yêu chân thành của tôi đối với nàng trước đây. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Trước những lời lẽ đột nhiên sôi nổi ấy, người khách cảm thấy ngạc nhiên đến nỗi phải bật cười, nhưng ông ta kiềm ngay lại và xin lỗi.
- Tôi xin ông - Goya nói tiếp - Với thời gian tôi đã hiểu rõ việc đời hơn. Và tôi chỉ còn có thể cúi đầu chấp nhận. Rõ ràng Maria Cayettana yêu ông hơn vì các người cùng một đẳng cấp. Nàng đã có lý. Tôi rất ân hận phải thú nhận rằng sự khôn ngoan đã không đến với tôi cùng với tuổi tác. Bản chất tôi nóng nảy, tôi là người cực đoan trong tình yêu. Giờ đây tôi sống bàng quan với tình yêu ấy, lòng tôi nguội lạnh rồi.
- Dù ông có thái độ như thế nào. - Don Rodriges nói - Nàng cũng không phàn nàn ân hận. Tôi được biết nàng từ lâu. Tôi tin chắc rằng nàng không hề yêu một người nào khác ngoài ông.
- Nàng cử ông đến đây? - Francisco nói.
- Không, nàng không biết tôi đến đây. Ông vừa nói sẽ từ chối không tranh chấp cùng tôi. Về chuyện gì mà phải tranh chấp? Tôi chưa bao giờ được vinh dự là đối thủ của ông. Tôi yêu nàng, đó là điều thành thật. Tôi mong được nàng đáp lại, nhưng hy vọng tha thiết của tôi, chỉ là mơ ước hão huyền.
Francisco nhắm nghiền đôi mắt và đưa tay đỡ lấy vầng trán.
- Rồi sao nữa?
- Tôi nói thế nào để ông tin được rằng ngày ấy, tôi được phái đến Solina là để thi hành mệnh lệnh đặc biệt của Godoi. Làm thế nào để nói cho ông hiểu được là chính Don Manuel đã đích thân đến gặp nàng, đã đe dọa nàng là sẽ bắt giữ ông, nếu ông không trở về Madrid ngay tức khắc.
Nhìn thấy vẻ kinh ngạc và đau đớn biểu lộ trên nét mặt Goya, giọng nói gay gắt của chàng quý tộc trẻ tuổi cũng dịu bớt. Anh ta nói tiếp, nhẹ nhàng hơn.
- Rõ ràng là khi ấy Don Manuel không nhằm đánh vào ông. Ông Thủ tướng không quan tâm lắm về ông. Ông chẳng qua chỉ là một điểm yếu của Maria Cayettana. Ông ta muốn dùng ông để khống chế vai trò của Maria, qua ông để đánh những đòn nặng vào Maria. Chẳng bao giờ ông biết được nỗi khổ tâm của người đàn bà đã yêu ông thiết tha trong cuộc mặc cả với một đối phương nham hiểm và nhiều quyền lực. Nhưng chính ông ông lại làm cho nàng bị tổn thương một cách vô cùng độc ác. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Mặc dù không khí trong phòng thoáng mát, Francisco vẫn cảm thấy ngột ngạt.
- Tôi có lỗi với ông rất nhiều, Don Rodriges Sanches. Ông có sẵn lòng tha thứ cho tôi không, nếu tôi nói với ông rằng tôi đã quá yêu nàng, một tình yêu quá tha thiết, đến không còn đủ sáng suốt để nhìn nhận lẽ phải?
Don Rodriges thở dài và chìa bàn tay tỏ dấu nối lại tình thân hữu.
- Tôi rất hiểu ông.
Im lặng một lát, Don Rodriges nói tiếp :
- Giữa chúng ta đã giải tỏa được mối ngờ vực với tư cách những con người tôn trọng danh dự. Nhưng cái danh dự con người ấy sẽ không còn, nếu ta cam chịu cúi đầu làm công cụ cho những chủ nhân mới đang đẩy nhân dân Tây Ban Nha vào vòng nô lệ. Chính vì vậy mà tôi rời bỏ quân đội. Một ngày kia, nếu muốn tìm đến với chúng tôi, ông sẽ thấy chúng tôi đã tổ chức thành những đội quân du kích có vũ trang chống xâm lược. Căn cứ chúng tôi ở trong vùng núi phía bắc. Đêm nay, tôi sẽ rời Madrid để tham gia lực lượng du kích. Tôi nói với ông tất cả những điều đó, và tin rằng ông là người Tây Ban Nha có thiện chí. Chúng ta phải chuộc những lỗi lầm đối với tổ quốc, tôi hành động bằng vũ khí, còn ông, bằng cây bút vẽ của ông. Ông có thể giúp ích cho chúng tôi nhiều, ngài Goya, chiến đấu để chống nền chuyên chế và bọn xâm lược, cây bút vẽ của người họa sĩ, nhiều khi còn lợi hại hơn cả ngàn tay súng. Chúng tôi sẽ chờ ông.
Không đợi trả lời Don Rodriges quay gót đi ra.
* * * * *
Francisco đứng lặng rất lâu sau cánh cửa đóng, đầu óc bối rối. Anh chỉ còn nghĩ tới Maria Cayettana, và quyết định đi tới tìm nàng. Anh vơ cái mũ, rồi hấp tấp bước di.
Phố xá gần như vắng ngắt. Goya đi bộ đến lâu đài Alper. Khi anh đến nơi nữ công tước ở thì trời đã về chiều.
Người quản gia đón anh, để anh chờ một lát sau trở lại nói với anh là nàng công tước nhận lời tiếp anh. Nhưng anh còn phải ngồi chờ một hồi lâu nữa. Anh nghĩ thầm, hẳn nàng muốn trừng phạt anh vì thái độ không khoan nhượng của anh trước đây trong lần nàng đến gặp anh ở xưông vẽ. Francisco biết đâu rằng Maria Cayettana còn phải tìm cách trang điểm để che giấu những nét tàn phá của bệnh tật. Nàng cũng muốn chờ cho ánh hoàng hôn thẫm xuống, bóng tối sẽ giúp nàng giấu giếm vẻ tàn tạ trên nhan sắc và tình trạng nguy kịch của nàng.
Mãi lâu sau, khi trời tối sập xuống, Dona Anita mới ra đón Goya vào.
- Công nương đang ở trong vườn hoa. - Người hầu gái nói với anh.
Francisco đi theo người hầu gái ra vườn, đến lầu hóng mát, anh thấy Maria Cayettana nằm ngả người trên một chiếc ghế dài kê tận trong cùng gian phòng mờ tối. Anh không nhìn rõ mặt nàng nên ngập ngừng không dám bước tới vì không hiểu nàng sẽ đón tiếp anh với thái dộ thế nào.
Nhưng giọng nói êm ái của nàng cất lên hết sức dịu dàng :
- Goya! Em biết thế nào rồi anh cũng đến.
Francisco chạy đến bên nàng, lòng hồi hộp, cổ họng nghẹn ngào. Anh quỳ một gối xuống trước mặt nàng. Anh không tìm được lời nào để nói lên hết nỗi buồn khổ, lòng hối hận và nỗi đau đớn của anh. Những lời nói lúc này cũng trở thành vô ích. Maria Cayettana thở dài đưa tay ra đón anh. Anh gục đầu vào lòng nàng.
Rồi sau khi anh đứng lên, nàng kéo anh ngồi xuống cạnh nàng. Anh cười âu yếm và ôm nàng trong tay. Hai người cùng im lặng. Hai tay anh nhẹ nhàng nâng mặt nàng lên, ngắm nhìn bằng đôi mắt trìu mến, Maria Cayettana cất tiếng cười yếu ớt và nói bằng giọng dịu dàng :
- Goya, giờ đây anh nhìn thấy những gì? Em có là gương mặt phù thủy trên giàn hỏa? Anh còn nhìn thấy gì trên gương mặt em?
Thực tế, anh đã nhìn thấy gương mặt hốc hác, da mặt tái xanh mà son phấn không thể che giấu hết. Nàng gầy yếu đi nhiều. Đôi cánh tay tròn trịa màu ngà và cái cổ nõn nà trước đây bây giờ đã trở nên mảnh khảnh nhăn nheo. Hai quầng mắt lõm sâu làm cho cái nhìn của nàng có những nét buồn u ám. Bộ tóc vàng óng giờ đây đã xám xỉn xuống. Chỉ riêng giọng nói của nàng, với thanh âm trong trẻo là không thay đổi. Francisco cũng gượng cười, trả lời nàng bằng một giọng dịu dàng như vậy.
- Maria, anh đã nhìn thấy sự tận cùng của một đêm dài... Anh nhìn thấy bầu trời và những vườn cây đầy nắng ở Solina... Anh nhìn thấy những điệu vũ dân gian không dứt trong những tiếng đàn guitare.
Anh ngừng lại, thở dài. Thốt nhiên cảm thấy như hết cả hơi sức, và anh để bật ra những lời ngoài ý định :
- Anh cũng thấy một người đàn bà không phải là em, không còn là em. Một người ốm yêu và mệt mỏi. Maria có phải em đã đi vào dĩ vãng? Hay đã để lại mình trong dĩ vãng mà ra?
Maria Cayettana thở dài, cố giấu một cái rùng mình.
- Em rất khổ tâm. Em muốn được đứng thẳng dậy để đón tiếp anh mà không còn hơi sức. Anh biết không?
Những lời nói chân thành và tuyệt vọng của nàng làm anh thắt lòng. Francisco trấn tĩnh lại và nói với giọng đùa cợt.
- Em muốn đứng ư? Thế thì có khó gì?
Francisco liền đứng dậy, đưa tay cho nàng và nhẹ nhàng đỡ nàng đứng lên. Maria loạng choạng trên đôi chân yếu ớt rồi đứng im một lát. Nàng tựa người vào Francisco, hai chân run rẩy.
- Sao anh? Anh thấy em thế nào?
- Tuyệt diệu!
Goya ôm sát nàng vào anh, anh sửng sốt vì cảm thấy trong vòng tay anh, nàng nhẹ nhàng và bé nhỏ quá. Anh lại đặt nàng ngồi xuống, nàng cũng không chút phản ứng.
- Thầy thuốc nói bệnh tình em ra sao? - Francisco hỏi một cách lo ngại.
- Họ cố gắng chạy chữa đến hết sức họ.
- Họ có nói là em sẽ khỏi không? - Francisco gặng hỏi. Maria tránh không trả lời. Nàng tiếp tục thầm thì những ý nghĩ thầm kín.
- Đối với em, sự chờ đợi thế là chấm dứt. Anh vừa nói, sự tận cùng của một đêm dài. Đúng thế. Điều gay go gian khổ của một tình yêu tuyệt vọng đã chấm dứt. Phần còn lại của em thật nhẹ nhàng đơn giản. Còn anh...
- Anh, anh phải tìm kiếm chân lý của cuộc sống. Cái mà anh đã thấy hình như chưa phải cái anh thật sự kiếm tìm. Cả cái gì trong chính con người anh, anh cũng chưa thấy đó thật là anh. - Goya diễn đạt lúng túng, rất khổ tâm vì không tìm được những lời lẽ chính xác và rõ ràng hơn.
- Chân lý, đó là đất nước Tây Ban Nha.
Maria Cayettana nở một nụ cười thật tươi làm gương mặt nàng bỗng sáng lên và trẻ hẳn lại.
Goya nhìn vào mặt nàng :
- Em, em sẽ bình phục chứ?
- Tất nhiên, em sẽ chóng bình phục vì anh đã thuộc về em. - Nàng trả lời với niềm tin tưởng chân thành trong giọng nói.
Nhưng Goya vẫn chưa dứt được lo ngại :
- Nếu em thấy có mệnh hệ nào, phải nói với anh ngay, Maria.
- Anh cứ tin như thế. Em đã chuẩn bị trước những lời trối trăn cho anh. Anh có muốn nghe trước những lời cuối cùng của em không?
Nàng nói tiếp với một nụ cười thoảng nhẹ trên đôi môi héo hắt :
- Thế này nhé, Goya, em nhớ rồi... Vâng, em định sẽ di chúc lại cho anh... là em để lại cho anh thừa kế hai cái kho tàng quý báu nhất của đời em: anh và tổ quốc Tây Ban Nha.
Francisco nhìn sâu vào đôi mắt nàng đang long lanh như có lửa cháy. Từ trong đôi mắt ấy, trong phút giây anh bỗng thấy hiện lên cả cái sắc đẹp lộng lẫy và sắc sảo của nàng. Lòng anh xao xuyến bồn chồn, nghe những lời nàng nói như vang đến từ một thời nào xa xôi lắm.
- Em đã nói với anh đừng để những nỗi đau buồn về dĩ vãng dằn vặt anh, đừng tìm lại hình ảnh em trong những hồi ức về quá khứ, vô ích. Anh chỉ cần nhìn ra chung quanh, anh sẽ thấy em trong tất cả mọi người Tây Ban Nha. Đó cũng là tất cả bí mật của đời em. Em là đất nước Tây Ban Nha.
Francisco cười chua chát :
- Từ trước đến nay không có ai như em, từ nay về sau cũng sẽ chẳng bao giờ có người nào như em.
- Nhưng...
- Em đừng quên người họa sĩ trong anh. Từ khi biết em, từ ngày anh yêu em, Maria, tất cả những việc anh làm, tất cả những gì anh vẽ mới thật sự có ý nghĩa.
- Đừng nói như vậy. Có lẽ em đã giúp anh tìm được chính con người anh, có lẽ em đã làm cho anh tin tưởng vào bản thân mình. Nhưng chỉ thế thôi. Và chẳng có gì thêm nữa. Anh không cần có em để trở thành một họa sĩ có tầm cỡ của đất nước Tây Ban Nha.
Giọng nàng nghiêm trang và thành thật. Anh biết là nàng không nói đùa vui. Anh cảm thấy lòng quặn thắt. Anh thì thầm :
- Maria, không có em, anh không thể sống.
Đã biết bao lâu nay, nàng mơ ước sống trong cảnh tượng này, chuẩn bị chờ đón nó. Nàng mỉm cười âu yếm và vuốt ve đầu tóc anh.
- Sao ngốc thế, Goya. Anh không cần có em. Sự nghiệp của anh chỉ mới bắt đầu. Sớm muộn rồi thì anh cũng sẽ hiểu rõ quân Pháp đối với đất nước ta ra sao. Lúc này em không muốn tranh luận nữa, nhưng em tin chắc một ngày kia anh sẽ quay lại chống Bonaparte. Và như vậy, tổ quốc Tây Ban Nha sẽ tồn tại trong những tác phẩm của anh.
Nàng ngừng lại một lát rồi nói thêm với giọng thật vui :
- Một bài diễn văn vĩnh biệt đặc sắc phải không anh?
- Không, em quên đi điểm quan trọng nhất là anh không biết cây bút vẽ của anh đã có chút ý thức nào về đất nước Tây Ban Nha. Nhưng có điều anh nhận thức rõ là chỉ có qua em, anh mới sống thật cuộc sống của mình.
Maria Cayettana như đã hết sức. Nàng không còn đủ can đảm để giữ cái vẻ bình thường giả tạo. Nàng mệt nhọc gục xuống trong tay Goya, nói thì thầm, tiếng nói nhỏ đến nỗi phải lắng tai lắm mới nghe rõ :
- Goya, em không có quyền đòi hỏi với anh điều ấy, nhưng em muốn biết anh còn yêu em nữa không?
- Em đã biết câu trả lời của anh rồi.
Goya nắm lấy bàn tay nàng và đặt vào đây một cái hôn đằm thắm. Nước mắt ràn rụa, nàng công tước ngắm cái đầu cúi gục của chàng họa sĩ, chớp hai hàng mi, cố gắng trấn tĩnh để nén lòng thổn thức. Nàng đã tin chắc vào cái chết, nhưng đột nhiên, lúc này nàng lại cảm thấy thiết tha muốn sống. Nàng yêu Goya, yêu cuộc sống hơn lúc nào hết.
Goya vẫn ngồi im, đôi môi áp chặt trong bàn tay gầy guộc và nóng hổi ấy. Anh nghe thấy nhịp mạch của nàng yếu ớt và hiểu rõ điều mà nàng đã cố giấu giếm một cách tuyệt vọng: bệnh tình nàng đã đến giai đoạn nguy kịch, nàng không còn hy vọng sống. Nhưng anh cũng không đủ can đảm để tỏ ra cho Maria biết là anh đã nhận thấy rõ sự thật đau đớn ấy. Anh cố làm như không biết để nàng khỏi đau lòng.
- Goya, rồi anh sẽ đến thăm em luôn chứ? Đến ngay nhé.
- Ngày mai, và tất cả những ngày sau đây. Cho đến khi nào chúng ta có thể cùng nhau ra đi.
- Anh đã mang đến cho em hy vọng sống.
- Em có thấy mệt lắm không? Anh đưa em vào nhà.
- Không, em muốn anh từ biệt em ở đây, Goya. Chúng mình chia tay ở đây.
Nàng không thể thú thật với anh là nàng không thể bước đi được ba bước, và phải để cho người hầu cáng đi.
- Không, không phải vĩnh biệt đâu. Tạm biệt anh. Đến ngày mai nhé, Goya.
- Đến mai, tình yêu của anh ạ!
Anh ôm nàng, như trong cơn sốt, hôn nàng rất lâu. Nàng níu lấy vai anh, có ý nghĩ như cố bám lấy cái sống đang dần tuột khỏi tay nàng. Francisco đặt nàng ngồi xuống ghế, đoạn anh đứng lên, bước nhanh như chạy không quay đầu nhìn lại.
Cả hai người đều cảm thấy một cách chua xót rằng đối với họ cái ngày mai ấy không còn nữa.

Tang lễ nữ công tước Alper XIII cử hành về đêm. Chỉ có khoảng mười người dự lễ, trong đó có Francisco âm thầm đau đớn. Đôi mắt đã cạn khô nhưng bị tấy mọng lên sau nhiều đêm thao thức. Francisco rời khỏi thánh đường khi lễ cầu hồn kết thúc. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Anh đi lang thang hon một giờ, quanh các phố xá kinh thành. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Cuối cùng anh nhận ra rằng trên đường phố có đông người hơn những ngày thường và các đơn vị binh lính chiếm đóng hình như ở trong tình thế báo động. Hầu như tất cả mọi người đều mặc đồ đen. Bỗng anh hiểu là dân chúng Madrid đang để tang nữ công tước và anh càng cảm thấy lòng phiền muộn. Quân Pháp sẵn sàng trong tư thế chiến đấu. Trong đêm nay thế nào cũng sẽ nổ ra những cuộc xung đột.
Aríh chợt thấy mình bị kéo theo một đám đông người đi về phía quảng trường Plada Mayo. Đám đông dân chúng đi với vẻ bình tĩnh. Francisco thấy có những người công khai tỏ vẻ thách thức quân lính Pháp. Họ chẳng cần giấu diếm, hùng dũng vung lên những con dao nhọn và những khẩu súng trường.
Từ phía xa, có tiếng thét :
- Tiêu diệt hết bọn chuyên chế! Godoi phải chết! Tổ quốc Tây Ban Nha muôn năm!
Chung quanh Francisco Goya, một đám đông chạy tới. Nhưng mọi người đứng ngay lại khi nghe tiếng đạn pháo nổ. Tiếng súng trường nổ gần. Đám đông tản ra. Ở một góc quảng trường, tiếng một người đàn bà kêu thét lên. Nhưng tiếng kêu của chị ta ngừng tắt ngay, Francisco rùng mình, những người chung quanh bỏ chạy cả. Nhưng anh không chạy. Anh chẳng còn biết tìm cái gì, cũng chẳng còn cái gì để mất nữa. Anh cứ một mình cắm đầu lầm lũi đi. Khi đến đầu quảng trường, một toán lính chặn ngang đường, bắt anh đứng lại. Những cảnh tượng trước mắt đã kéo anh về với thực tại.
Trên mặt đường phố, ngổn ngang nhiều xác chết, có khoảng mười hai người bị bắt, hầu hết họ đều bị thương. Bọn lính dùng chân đạp, dùng mũi lê thúc họ một cách tàn nhẫn.
Một nhóm sáu người, tay bị trói quặt ra phía sau lưng, bị đẩy ra chỗ vòi phun giữa quảng trường. Francisco đoán chừng đó là những người cầm đầu cuộc nổi dậy, chúng sắp đem xử bắn tại đấy. Nỗi căm giận và lòng xót thương tràn ngập trong lòng, anh run người lên khi nhận ra trong đám người bị bắt có một người vóc dáng to lớn. Đó chính là Giuanito.
Với hai bàn tay không, trong hoàn cảnh đơn độc, anh không thể làm gì được để cứu bạn. Gần đây, anh đã tự nhìn rõ hơn bộ mặt của kẻ thù. Chúng mang tự do đến cho dân chúng Tây Ban Nha bằng cách tiêu diệt những người đấu tranh cho tự do kia hay sao? Không, tự do, đúng như Giuanito đã có lần nói với anh, phải chính tự tay những người Tây Ban Nha giành lấy. Anh đã hiểu. Tổ quốc Tây Ban Nha chỉ giành được tự do bằng cuộc đấu tranh của chính mình.
Không để ý đến bọn lính Pháp đứng vây quanh, Goya gào to :
- Giuanito!
Giuanito đã nhận ra tiếng gọi, mỉm cười đưa mắt lên tìm. Goya gọi tiếp :
- Giuanito! Tổ quốc Tây Ban Nha muôn năm!
Anh ngạc nhiên vì thấy bọn lính không đổ dồn về anh. Sau đó, anh biết là chúng không hiểu tiếng Tây Ban Nha. Anh hô hoặc nói gì chúng cũng chẳng hiểu.
- Tiêu diệt bọn chuyên chế! Đả đảo đàn áp khủng bố! - Giuanito hô lớn.
- Tây Ban Nha muôn năm! - Một người trong số những người bị bắt hô tiếp.
Tất cả bốn bề, đám đông đồng thanh hô theo, tiếng hô nghiêm trang, long trọng nghe âm vang như lời cầu nguyện.
Viên sĩ quan hét lên, buông ra một mệnh lệnh ghê rợn. Lập tức tất cả đều im lặng hoàn toàn. Tiếp đó là những tiếng súng lách cách. Bọn đao phủ đã lên đạn. Viên sĩ quan ném ra ngoài một mệnh lệnh nữa. Một loạt súng nổ vang, Francisco quay mặt đi, nhưng anh cũng đã kịp nhìn thấy Giuanito ngã gục trong vũng máu.
Đó là đêm khủng khiếp đầu tiên của kinh thành Madrid. Không mấy người nhắm mắt được trong đêm đó. Từng loạt súng nổ ở khắp mọi nơi, và cứ nhóm kháng chiến nào lấy khu nhà nào đó làm vị trí chiến đấu thì lập tức đạn pháo và đạn súng cối rót đúng vào đó, làm cho nhà cửa đổ sập. Những ai còn tin vào một cuộc liên minh hòa bình hữu nghị với nền đế chế Bonaparte thì nay đã mất hết những ảo tưởng cuối cùng. Tây Ban Nha rõ ràng là một đất nước bị chinh phục. Phải quỳ gối thần phục, hoặc là chết.
Nhưng dân tộc Tây Ban Nha không cam chịu chấp nhận số phận hèn mọn và chính quân xâm lược đã phải trả giá bằng những tổn thất nặng nề. Người ta thấy những tên lính Pháp bị cắt cổ, những tên sĩ quan bị mất tích không để lại một dấu vết. Người ta tìm được xác của những lính xung kích và lính khinh kỵ bị treo cổ trong rừng. Trong khắp mọi miền đất nước, nhân dân Tây Ban Nha đứng dậy cầm lấy vũ khí. Những đoàn quân tiếp viện của chính quốc, vượt rặng núi Pyrénée sang tăng cường cho lực lượng chiếm đóng đã bị đánh tan tác ngay trên đường hành quân do một kẻ thù vô hình và lặng lẽ. Những lực lượng ma quái ấy xuất hiện bất thần, cướp phá những đoàn xe hậu cần, lấy cả đạn súng cối và đạn pháo, tiêu hao sinh lực quân thù rồi biến mất vào rừng núi.
Đúng như sự tiên đoán của Maria Cayettana, đất nước Tây Ban Nha phải đoàn kết mọi tầng lớp để đẩy lui quân xâm lược.
* * * * *
Sau ngày tang lễ nữ công tước và cuộc hành hình Giuanito cùng các bạn cúa anh, Francisco đã phải nằm vùi vì một cơn sốt nặng, anh không thể rời khỏi xưởng vẽ.
Trong thời gian dưỡng bệnh, giờ đây đã biết phải làm gì trước nỗi bất hạnh của đất nước. Và Francisco chuẩn bị vào việc ngay. Anh gói mấy bức tranh cuối cùng mang đến gởi ở nhà Martin Daparte, rồi quay về nhà thu xếp hành trang, chào tạm biệt Pépa, đóng yên con ngựa già gầy nhất trong số ba con, vì anh nghĩ đi con ngựa tồi này, mới tránh khỏi bị kẻ thù tịch thu dọc đường. Anh lên ngựa, thúc nó phi về cửa thành phía bắc.
Lực lượng chiếm đóng, ra lệnh cho các đơn vị canh gác cấm ngặt mọi trường hợp ở ngoài thành vào thành phố, nhưng đối với dân thường không có vũ khí, chúng có thể cho phép tự do rời thành phố. Tuy vậy, chúng cũng truy hỏi và khám xét rất kỹ.
Khi đến lượt anh, Francisco xuống ngựa, tên lính gác đẩy anh đến trước bàn giấy có viên đại úy ngồi chễm chệ tại đó. Viên sĩ quan làu bàu không buồn nhìn lên :
- Tên gì?
- Francisco Goya y Luccienté.
Viên đại úy ngẩng đầu, đứng phắt ngay lên, y như đầu con rối bị giật dây.
- Họa sĩ à? - Hắn kêu lên.
- Phải, họa sĩ.
- Đúng ông là Francisco Goya?
- Chẳng lẽ lại có kẻ thích mạo tên tôi.
- Nước Pháp biết rõ lòng trung thành của ông đối với Hoàng đế. Ai cũng ca ngợi ông. Nhưng tại sao... hay ông đã thay đổi chính kiến? Liệu ông có định trở thành một tên du kích phiến loạn không?
- Lập trường của tôi không bao giờ thay đổi. - Goya kiêu hãnh đáp! - Tôi là một chiến sĩ đấu tranh cho tự do, bình đẳng và bác ái.
Viên đại úy không hiểu được ý của câu trả lời, nhưng có vẻ không hài lòng.
- Gần đây có khá nhiều nhân vật cao cấp và có danh tiếng của Tây Ban Nha theo bọn phiến loạn, cả bọn tướng lĩnh cũng vậy. - Viên đại úy gầm gừ - Tình hình ấy đối với chúng tôi không tốt lắm. Truyện "Bức Tranh Maja Khỏa Thân " được copy từ diễn đàn Lương Sơn Bạc (LuongSonBac.com)
Francisco nhún vai :
- Tôi không phải nhà quân sự.
- Dĩ nhiên ông không phải là quân nhân! Nhưng gần đây tôi thấy hình như mọi người Tây Ban Nha đều trở thành lính cả. Tại sao ông lại rời bỏ Madrid, thưa ông?
- Cuộc sống ở đây trở nên náo động quá, không hợp với công việc của tôi. Yên tĩnh rất cần thiết cho sáng tạo của nghệ sĩ. Tôi phải làm việc. Dù là một thần dân trung thành nhất đối với đức Hoàng thượng và Quốc vương Joseph thì cũng không thể không làm việc mà sống nổi.
Francisco liếc nhìn viên đội đang lục soát chiếc túi bên yên và hắn không bắt giữ ngựa anh lại. Lòng anh nhẹ hẳn đi.
- Ông định về đâu? - Viên đại úy hỏi.
- Tôi cũng chẳng biết nữa. Nếu gặp một thôn xóm nào yên tĩnh tôi sẽ ở lại đấy. Có thể tôi sẽ trở lại Saragotte, quê hương tôi. Tôi biết rõ thành phố hiện vẫn một lòng trung thành trong liên minh với Hoàng đế Pháp.
Francisco hiểu là đã nắm được yếu điểm của viên sĩ quan. Ngày nào báo chí cũng khẳng định những tỉnh, thành này, khác vẫn trung thành với cam kết của Thủ tướng Don Manuel mà thiên hạ gọi là ông hoàng của hòa bình. Mặc dù, thừa biết những thông báo tuyên truyền ấy đều hoàn toàn dối trá, viên sĩ quan Pháp cũng không thể phản đối Goya.
- Tôi biết. - Hắn vừa lẩm bẩm vừa tự hỏi.
- Có nên báo cho cấp trên biết sự ra đi của một nhân vật danh tiếng có ảnh hưởng lớn trong xã hội Tây Ban Nha không?
Francisco nở một nụ cười thân thiện :
- Nếu ông không cho tôi đi. - Anh nói - Dĩ nhiên tôi chẳng thể phản đối gì được. Nhưng tôi sẽ rất buồn. Tôi phải tự hỏi rằng quyền tự do mà các ông hứa sẽ mang lại cho chúng tôi có phải là chuyện hão huyền không? Vả lại, nếu ông gây khó khăn, cá nhân tôi cũng có thể trực tiếp trình bày với Hoàng thượng.
Viên sĩ quan không giấu nổi vẻ sợ hãi. Việc khiếu nại của họa sĩ danh tiếng bậc nhất Tây Ban Nha với Hoàng đế Napoléon có thể làm tổn hại cấp bậc của hắn.
Francisco thấy hắn ngần ngại và giọng hắn trở nên gấp hơn :
- Chiều qua, tôi nghe nói Quốc vương Joseph đã rời kinh thành, du lãm ở vùng ngoại vi.
- Nếu đức vua có thể yên ổn dạo chơi tại thôn quê, thì tôi nghĩ, một thần dân trung thành nhất của Người cũng có thể được phép tự do đi theo ý muốn của mình chứ?
Viên đại úy đã mắc bẫy. Hắn quay lại nói với viên trung úy trẻ đứng sau ghế :
- Khám kỹ người này.
Francisco chịu đựng sự sỉ nhục ấy một cách vui vẻ. Anh đã cẩn thận không mang theo vũ khí, tiền bạc hoặc đồ quý giá nên chẳng có gì đáng sợ. Viên trung úy cẩn thận thực hiện nhiệm vụ và cuối cùng báo cáo :
- Trình ngài đại úy, không có vũ khí. Ông ta mang theo rất ít hành trang, phần lớn là những bức tranh được cuộn lại. Nhiều màu, giấy và bút vẽ.
Viên đại úy thở ra nhẹ nhõm.
- Có thể cho ông đi. Chúng tôi thấy, một họa sĩ như ông chẳng thể làm hại gì chúng tôi được.
Nói đoạn hắn khoát tay mạnh, ra hiệu cho Francisco đi, và quay sang hỏi người kế tiếp. Francisco vội nhảy lên ngựa và thúc nó đi. Sau khi đã đi qua một dặm đường xa anh mới dám cười, mới đầu còn cười khẽ, sau bật thành tràng lớn.
Hắn đã lầm vì anh cần mang theo bút và màu hơn là mang theo đao kiếm và súng đạn.
Những hình ảnh về cuộc hành quyết Giuanito và những chiến hữu của anh trên quảng trường Plada Mayo đã khắc sâu trong tâm trí Goya. Anh sẽ ghi lại kỷ niệm sâu sắc không thể nào phai mờ được, cho thế hệ mai sau cũng được chứng kiến cảnh tượng đau lòng về một người mẹ trẻ gầy yếu xanh xao, bế đứa con nhỏ trên tay mà anh gặp trên đường phố, đã làm anh xót xa về số phận của đất nước. Người mẹ đói, xin hai viên sĩ quan đỏm dáng qua đường bố thí một mẩu bánh. Một tên đã dùng đôi chân mang ủng bóng lộn đạp chị ta. Còn tên kia nhổ nước bọt vào mặt chị. Người đàn bà khốn nạn ấy tiêu biểu cho đất nước Tây Ban Nha đang bị bóc lột và chà đạp. Anh sẽ ghi lại, vẽ lại tất cả những tình cảnh ấy. Hàng triệu người Tây Ban Nha mù chữ, đối với sách vở họ chẳng hiểu, chẳng biết được gì, nhưng họ sẽ xem tranh của anh, xem những cảnh tượng kia ghi trên mặt giấy và họ sẽ hiểu ra ngay. Họ sẽ chiến đấu dũng cảm ngoan cường hơn để giải phóng đất nước thoát khỏi ách nô dịch của quân thù. Francisco mỉm cười một mình khi nghĩ đến những trớ trêu mỉa mai, trái nghịch về số phận.
Xa xa, những ngọn núi đã mờ đi sau làn sương tím. Con đường Francisco đang đi ngoằn ngoèo uốn khúc dẫn vào một khu rừng. Anh cảm thấy mùi thơm mát của hoa cỏ, và hít sâu không khí trong lành vào lồng ngực. Nỗi đau đớn vì mất Maria Cayettana đã nguôi lắng. Giờ đây, anh đã hiểu rõ lời nàng nói trong lần gặp mặt ngắn ngủi, vào buổi tối cuối cùng trước đêm nàng từ giã cuộc đời. Lúc này anh có cảm giác gần gũi nàng, hơn cả khi nàng còn sống, và tin chắc chắn rằng ý tưởng của hai người giờ đây chỉ là một.
Được khích lệ bởi gương chiến đấu của nàng, sống trong tình yêu trong sáng cùng những kỷ niệm thắm thiết về nàng, anh sẽ dùng cây bút làm việc không ngừng để thay đổi số phận đất nước Maria Cayettana đã không sống và yêu một cách vô ích. Nàng là hình ảnh đất nước Tây Ban Nha. Tổ quốc anh sẽ từ trong thử thách của cuộc chiến đấu gian khổ này vượt lên, tươi đẹp và tự do.
Francisco kiêu hãnh ngẩng cao đầu, thúc ngựa tiến sâu vào rừng.